Ζηλοτυπία γιὰ λογαριασμὸ ἄλλου

Ζηλοτυπία γιὰ λογαριασμὸ ἄλλου

Τοῦ μακαριστοῦ

Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Γιαννακοπούλου*

«Μετὰ ταῦτα ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ εἰς τὴν Ἰουδαίαν γῆν, καὶ ἐκεῖ διέτριβε μετ΄ αὐτῶν καὶ ἐβάπτιζεν. ἦν δὲ καὶ Ἰωάννης βαπτίζων ἐν Αἰνὼν ἐγγὺς τοῦ Σαλείμ, ὅτι ὕδατα πολλὰ ἦν ἐκεῖ, καὶ παρεγίνοντο καὶ ἐβαπτίζοντο· οὔπω γὰρ ἦν βεβλημένος εἰς τὴν φυλακὴν ὁ Ἰωάννης. Ἐγένετο οὖν ζήτησις ἐκ τῶν μαθητῶν Ἰωάννου μετὰ Ἰουδαίου περὶ καθαρισμοῦ. καὶ ἦλθον πρὸς τὸν Ἰωάννην καὶ εἶπον αὐτῷ· ῥαββί, ὃς ἦν μετὰ σοῦ πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ᾧ σὺ μεμαρτύρηκας, ἴδε οὗτος βαπτίζει καὶ πάντες ἔρχονται πρὸς αὐτόν. ἀπεκρίθη Ἰωάννης καὶ εἶπεν· οὐ δύναται ἄνθρωπος λαμβάνειν οὐδέν, ἐὰν μὴ ᾖ δεδομένον αὐτῷ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ. αὐτοὶ ὑμεῖς μοι μαρτυρεῖτε ὅτι εἶπον· οὐκ εἰμὶ ἐγὼ ὁ Χριστός, ἀλλ’ ὅτι ἀπεσταλμένος εἰμὶ ἔμπροσθεν ἐκείνου. ὁ ἔχων τὴν νύμφην νυμφίος ἐστίν· ὁ δὲ φίλος τοῦ νυμφίου, ὁ ἑστηκὼς καὶ ἀκούων αὐτοῦ, χαρᾷ χαίρει διὰ τὴν φωνὴν τοῦ νυμφίου. αὕτη οὖν ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ πεπλήρωται. ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι. Ὁ ἄνωθεν ἐρχόμενος ἐπάνω πάντων ἐστίν. ὁ ὢν ἐκ τῆς γῆς ἐκ τῆς γῆς ἐστι καὶ ἐκ τῆς γῆς λαλεῖ· ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἐρχόμενος ἐπάνω πάντων ἐστίν, καὶ ὃ ἑώρακε καὶ ἤκουσε, τοῦτο μαρτυρεῖ, καὶ τὴν μαρτυρίαν αὐτοῦ οὐδεὶς λαμβάνει. ὁ λαβὼν αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν ἐσφράγισεν ὅτι ὁ Θεὸς ἀληθής ἐστιν. ὃν γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεός, τὰ ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ· οὐ γὰρ ἐκ μέτρου δίδωσιν ὁ Θεὸς τὸ Πνεῦμα. ὁ πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν υἱόν καὶ πάντα δέδωκεν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ. ὁ πιστεύων εἰς τὸν υἱὸν ἔχει ζωὴν αἰώνιον· ὁ δὲ ἀπειθῶν τῷ υἱῷ οὐκ ὄψεται ζωήν, ἀλλ’ ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μένει ἐπ’ αὐτόν.»

 (Ἰωάν. γ΄ 22-36)

   Ποικίλες ὄψεις ἡ ἀρετὴ ποικίλες καὶ ἡ κακία. Στὴν περικοπὴ τούτη ὑπάρχουν νέες ὄψεις αὐτῆς καὶ σπουδαῖα φάρμακα. Νὰ δοῦμε ἀμφότερα μὲ βάση τὴν Εὐαγγελικὴ περικοπὴ καὶ τὴν ζωή μας. Ἡ Εὐαγγελικὴ περικοπή. Σὲ αὐτὴ δύο γραμμὲς ὑπάρχουν: Οἱ μαθητὲς τοῦ Ἰωάννου ποὺ ζηλοτυποῦν γιὰ τὴν πρόοδο τοῦ ἔργου τοῦ Ἰησοῦ, καὶ ὁ διδάσκαλός τους Πρόδρομος ποὺ θεράπευσε αὐτὴ τὴν ζηλοτυπία. Ἂς δοῦμε αὐτὰ καὶ τὸν ἑαυτό μας.

   α΄) Ἡ ζηλοτυπία τῶν μαθητῶν. Αὐτὴ συνίσταται σὲ δύο πράγματα καὶ αὐτὰ ἀντίθετα μεταξύ τους. Τοῦτοι ἐξογκώνουν τὴν ἐπιτυχία τοῦ ἔργου τοῦ Κυρίου καὶ Τὸν περιφρονοῦν. Καὶ τὸ μὲν πρῶτο φαίνεται διὰ τοῦ «πάντες ἔρχονται πρὸς Αὐτόν». Αὐτὸ εἶναι ὑπερβολὴ ἀπὸ ζηλοτυπία. Τὸ δεύτερο «ᾧ σὺ μεμαρτύρηκας, ἴδε οὗτος βαπτίζει». Σὰν νὰ τοῦ ἔλεγαν: Ὁ ὑποδεέστερός σου, τὸν ὁποῖο ἐσὺ ἀνέδειξες, ἰδού, τολμᾶ καὶ σφετερίζεται τὸ ἔργο σου. Ὑπὸ τὶς δύο αὐτὲς μυλόπετρες ἀλεθόμενοι, -τῆς ἐξογκώσεως τῶν ἐπιτυχιῶν τοῦ φθονουμένου καὶ τῆς περιφρονήσεως αὐτοῦ-, ὅπως ὅλοι οἱ ζηλότυποι, καὶ οἱ μαθητὲς τοῦ Ἰωάννου ὑποφέρουν. Στὴν περίσταση αὐτὴ φαίνεται καὶ ἡ ἀνωτερότητα τοῦ Διδασκάλου τους.

   Ἡ ἀνωτερότητα τοῦ διδασκάλου τους. Ὁ Πρόδρομος ἐν πρώτοις δὲν κολακεύεται ἀπὸ τὴν προσκόλληση τῶν μαθητῶν του, ἀλλὰ ἔχει τὴν ψυχικὴ δύναμη νὰ ἀντισταθεῖ στὴν κολακεία αὐτὴ καὶ ἀκόμη νὰ τοὺς διαφωτίσει. Καὶ ἰδοὺ τὰ φῶτα ποὺ τοὺς δίδει, ὥστε νὰ τοὺς νικήσει τὴν ζηλοτυπία τους πλήρως. Πρῶτον· Ἐπικαλεῖται αὐτὴ τὴν ἐπιτυχία τοῦ καλοῦ ἔργου ὡς μάρτυρα τοῦ θείου χαρακτήρα τοῦ ἔργου τοῦ Ἰησοῦ. «Οὐ δύναται ἄνθρωπος λαμβάνειν οὐδέν, ἐὰν μὴ ᾖ δεδομένον αὐτῷ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ». Δεύτερον· Λαμβάνει τὰ λόγια του καὶ τὰ δικά τους αὐτιὰ ὅτι μαρτύρησε, ὅτι αὐτὸς εἶναι μικρότερος Ἐκείνου. Τρίτον· Παρομοιάζει τὸν ἑαυτό του «φίλον τοῦ νυμφίου» προξενητὴ ἢ ἀνάδοχο, ὁ ὁποῖος χαίρει, ὅταν βλέπει, ὅτι τὸ συνοικέσιο, ποὺ εἶχε ἀναλάβει, πέτυχε, ὥστε νὰ συναφθεῖ ὁ γάμος Χριστοῦ καὶ Ἐκκλησίας καὶ χαίρει μὲ χαρὰ πλήρη καὶ τέλεια, διότι ὁ Ἰησοῦς προοδεύει καὶ αὐτὸς μένει πίσω. «Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι». Τέταρτον· Γιὰ νὰ δοῦν τὴν ἀνωτερότητα τοῦ Ἰησοῦ, πρέπει νὰ ἀποβάλουν τὴν ζηλοτυπία, νὰ δεχθοῦν νὰ ζήσουν τὸν Χριστὸ καὶ τότε θὰ πεισθοῦν, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι μέγας ἐκ Θεοῦ ἀποσταλείς. «Ὁ λαβὼν αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν ἐσφράγισεν ὅτι ὁ Θεὸς ἀληθής ἐστιν».

   Δὲν ἀρκεῖται μόνο σ’ αὐτά, ἀλλὰ ἐκτοξεύει ἀπειλὴ κατ’ αὐτῶν· «ὁ πιστεύων εἰς τὸν υἱὸν ἔχει ζωὴν αἰώνιον· ὁ δὲ ἀπειθῶν τῷ υἱῷ οὐκ ὄψεται ζωήν, ἀλλ’ ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μένει ἐπ’ αὐτόν». Καὶ τέλος περιγράφει τὴν ἀπόλυτη ἀνωτερότητα τοῦ Ἰησοῦ τοῦ φθονουμένου ἀπ’ αὐτοὺς λέγοντας· «ὁ ἄνωθεν ἐρχόμενος ἐπάνω πάντων ἐστίν. ὁ ὢν ἐκ τῆς γῆς ἐκ τῆς γῆς ἐστι καὶ ἐκ τῆς γῆς λαλεῖ… Ὃν γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεός, τὰ ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ· οὐ γὰρ ἐκ μέτρου δίδωσιν ὁ Θεὸς τὸ Πνεῦμα. ὁ πατὴρ ἀγαπᾷ τὸν υἱόν καὶ πάντα δέδωκεν ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ». Τί νὰ πρωτοθαυμάσει κάποιος; Τὴν δύναμη, ποὺ εἶχε, ὥστε νὰ μὴ κολακευθεῖ; Τὴν λογικὴ ποὺ ἀναπτύσσει κατὰ τῆς ζηλοτυπίας τους; Τὸ θάρρος ποὺ δείχνει, ὥστε νὰ πεῖ τόσα καλὰ τοῦ -ὑπὸ τῶν μαθητῶν του- φθονουμένου Ἰησοῦ; Θάμβος!

   Καὶ β΄) Ἡ ζηλοτυπία σὲ μᾶς. Πλεῖστα ὅσα φαινόμενα παρόμοιας ζηλοτυπίας συμβαίνουν ὄχι μόνο ἀπ’ εὐθείας δύο προσώπων, ἀλλὰ κάποιων μεσαζόντων δῆθεν καλοθελητῶν, οἱ ὁποῖοι ἀνάβουν τὴν φωτιὰ τῆς ζηλοτυπίας ἄλλων. Εἶσαι ἰατρὸς καὶ δίδεις ὑγεία. Ἕνας ἀπ’ τοὺς φίλους πελάτες σου θαυμάζει τὴν πελατεία ἑνὸς ἄλλου ἰατροῦ, ἐνῶ ὑποτιμᾶ τὴν ἐπιστημονική του ἀξία. Ἐκφράζεται ζηλότυπα ἐνώπιόν σου ἐξογκώνοντας τὴν πελατεία του καὶ μειώνοντας τὴν ἀξία του. Τί πειρασμὸς γιὰ σένα! Εἶσαι δικηγόρος καὶ ὑπερασπίζεις τὸ δίκαιο. Ἕνας ἀπ’ τοὺς φίλους σου μιλάει θαυμαστικῶς γιὰ τὶς ἐπιτυχίες ἑνὸς ἄλλου συναδέλφου σου, ὁ ὁποῖος εἶναι νεώτερός σου στὴν ἡλικία καὶ ὅμως…! Τί πειρασμὸς γιὰ σένα! Εἶσαι καταστηματάρχης παλαιὸς μὲ ὄνομα καὶ βλέπεις καὶ ἀκοῦς ἀπὸ πρώην δικούς σου πελάτες ἐπαίνους γιὰ τὸ νεοάνοιχτο μαγαζί. Μεγάλη δοκιμασία γιὰ σένα ἀπὸ τὸ τὶ ἀκοῦς καὶ τὶ βλέπεις! Εἶσαι μαθήτρια, μαθητής. Βλέπεις συμμαθήτριά σου μικρότερη στὴν ἡλικία, κοινωνικὰ ὑποδεέστερη, φτωχότερή σου, ὥστε νὰ δανείζεται ἀπὸ σένα βιβλία καὶ πετυχαίνει. Τὴν ἐπιτυχία της σοῦ τὴν ἀναγγέλει ζηλότυπη στενή σου φίλη. «Δές την! Μᾶς κάνει τόν… Ἑσὺ τὴν βοήθησες!». Τί πειρασμὸς γιὰ σένα! Εἶσαι παλαιὸς δάσκαλος καὶ μὲ τὰ ἰδιαίτερα ποὺ κάμεις, δίδεις γνώσεις. Ἕνας ἀπ’ τοὺς μαθητές σου ἐπαινεῖ τὸν ἀριθμὸ μαθητῶν ἑνὸς ἄλλου νεώτερου συναδέλφου σου ζηλότυπα στρεφόμενος ὑπὲρ σοῦ καὶ περιφρονῶντας ἐκεῖνον. Τί διάβολος γιὰ σένα! Εἶσαι δασκάλα γραμμάτων ἢ τεχνῶν καὶ οἱ μαθήτριές σου μὲ ζηλοτυπία γιὰ λογαριασμό σου περιφρονοῦν τὴν ἄλλη ὡς ἄτεχνη κ’ ἐπαινοῦν ἐσένα. Τί πειρασμὸς καὶ διάβολος γιὰ σένα ἡ ἀγάπη αὐτή! Εἶσαι ἱεροκήρυκας κ’ ἔχεις κίνηση θρησκευτική. Ἔχει ὅμως καὶ κάποιος ἄλλος ἱεροκήρυκας θρησκευτικὴ κίνηση μεγαλύτερη τῆς δικῆς σου. Οἱ ὀπαδοί σου¹ ζηλοτυποῦν γιὰ τὴν κίνηση τοῦ ἄλλου.

   Καὶ σύ; Ἔχεις τὴν δύναμη ν’ ἀποδώσεις τὴν πρόοδο τῆς ὑγείας, τῆς δικαιοσύνης, τῆς γνώσεως, τῆς καλῆς διδαχῆς στὸν Θεὸ καὶ νὰ μὴ γίνεις Θεομάχος λυπούμενος, διότι αὐτὲς δόθηκαν ἀπὸ ἄλλον καὶ ὄχι ἀπὸ σένα; Ὄχι μόνο τοῦτο! ἀλλὰ ἔχεις τὴν δύναμη νὰ χαρεῖς τὴν χαρὰ τοῦ παράνυμφου ποὺ στέκεται πλησίον τοῦ νυμφίου ὅπως ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, ὅταν συνετέλεσες ἐσὺ νὰ προοδεύσει κάποιος καὶ προόδευσε περισσότερο ἀπὸ σένα, καὶ νὰ πεῖς μάλιστα «αὕτη οὖν ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ πεπλήρωται. Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι;»². Ὡς μαθήτρια βοήθησες τὴν συμμαθήτριά σου, ὡς μάστορας τὸν κάλφα³ σου, ὡς ἀφεντικὸ τὸν ὑπάλληλό σου, ὥστε νὰ προοδεύσουν. Ἔχεις τὴν δύναμη τῆς χαρᾶς νὰ πεῖς: «Αὕτη οὖν ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ πεπλήρωται. Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι»;

   Καὶ κάτι ἄλλο ἀνώτερο! Ἔχεις τὴν δύναμη χωρὶς νὰ πεῖς ψέμματα, νὰ βρεῖς προτερήματα τοῦ ζηλοτυπούμενου ἀπ’ τὸν ἀφοσιωμένο σου καὶ νὰ τὰ διατρανώσεις, ὅπως κάνει ὁ Πρόδρομος; Ἔχεις τὴν δύναμη νὰ μαλώσεις τὸν φίλο σου ποὺ ζηλεύει γιὰ λογαριασμό σου καὶ τὴν φωτιὰ τῆς ζήλειας του νὰ σβήσεις καὶ τὴν δική σου ζήλεια νὰ μὴν ἀνάψεις!; Ἐδῶ σὲ θέλω κάβουρα νὰ πηδᾶς στὰ κάρβουνα, λέγει λαϊκὴ παροιμία. Ἰδοὺ τὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν ἀνοικτό! Ἐκεῖνος θὰ καταλάβει τί εἶναι ζήλεια, ὅποιος δὲν τὴν ἔχει. Ὅποιος καίγεται ἀπὸ αὐτήν, σουρώνει καὶ σουφρώνει, δὲν τὴν βλέπει.

   Ὡραιότατο παράδειγμα θεραπείας ζηλοτυπίας εἶναι ἡ σκέψη ἑνὸς μικροῦ. Ἕνας κατηχητὴς διηγόταν στὰ παιδιὰ τὴν ἱστορία τοῦ Κάϊν ὁ ὁποῖος ἀπὸ ζήλεια σκότωσε τὸν ἀδελφό του Ἄβελ καὶ λέει σ’ ἕνα μαθητή:

   - Ἐσὺ τί θὰ ἔκαμες, ἂν ἡ μητέρα σου καὶ ὁ πατέρας σου ἀγαποῦσαν περισσότερο τὸν ἄλλο σου ἀδελφό;

   - Θὰ ἤμουν ἐνθουσιασμένος, γιατὶ θὰ εἴμαστε τρεῖς, ποὺ θ’ ἀγαπούσαμε αὐτόν, ἀπαντᾶ ὁ μικρός.

   Ἰδοὺ ὁ Πρόδρομος καὶ ἐμεῖς. Ἂς μετανοήσουμε ἀποβάλλοντας τὶς διάφορες μορφὲς τῆς ζηλοτυπίας κατὰ ποικίλους τρόπους, ὅπως ὁ Πρόδρομος. Ἀμήν.

* Ἀπὸ τὸ βιβλίο: «Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ», δεύτερος τόμος, Καλάμαι 1952, σελ. 93-95. (Οἱ μικρὲς φραστικὲς παρεμβάσεις, τὰ ἔντονα στοιχεῖα καὶ οἱ ὑποσημειώσεις, ὑπὸ ἱερομ. Ν.)

 

 

1. Ὀπαδός: συνοδός, ἀκόλουθος, αὐτὸς ποὺ ἀκολουθεῖ μιὰ κίνηση.

2. Δηλαδή: Αὐτὴ λοιπόν, εἶναι ἡ δική μου χαρὰ καὶ εἶναι πλήρης καὶ τέλεια. Ἐκεῖνος πρέπει νὰ αὐξάνει, κι ἐγὼ (ὁ πρόδρομός του) νὰ μικραίνω.

3. Κάλφας (τουρκικὴ kalfa): ὁ βοηθὸς τοῦ μάστορα· αὐτὸς ποὺ θὰ τὸν διαδεχθεῖ, ὁ διάδοχός του.