Ἡ ἀνθρωπίνη γνῶσις
Γνῶσις καὶ μάθησις, φησίν, ἀνωφελὴς πρὸς
πάθη
κόπος δὲ θεῖος εὔχρηστος καὶ πόνος μετὰ
πόθου.
(Ἀλφαβηταλφάβητος
βαθμὶς ρκθ΄ σελ. 435)
Ἡ γνῶσις ἡ
ἀνθρώπινη «καλὴ εἶναι καὶ ἅγια»
μὰ δυὸ κακὰ ὄχι μικρὰ βαστάει αὐτὴ σ’
τὰ πλάγια.
Πρῶτα γεννᾷ περισπασμόν, αὐτὸ εἶναι
τὸ ἕνα·
μὰ θἄταν ἕνα τὸ κακὸ ἂν μόν’ αὐτὸ ἐγέννα.
Γιατὶ ἐξὸν ἀπὸ αὐτό, καὶ τὰ μυαλὰ φουσκώνει
κι’ ἔτσι τὰ πάθη μέσα μας αὐξάνει καὶ φουντώνει.
Γιατὶ τὰ πάθη τὸ κακὸ ὅλα ἔχουνε βάσι
τὴν περηφάνεια· ποὺ χαρὰ σ’ αὐτὸν ποὺ θὰ δαμάσῃ.
Σἂν ἕνα δέντρο πὤχουνε στὴ ρίζα
ἀποκόψει
γρήγορα θὲ νὰ μαραθῇ ἡ πράσινή του
ὄψη.
- Τὸ δέντρο τῶν παθῶν καὶ σὺ στὴ ρίζα
ἂν ξεκάνῃς
κλώνους καὶ φύλλα καὶ καρποὺς γρήγορα
θὰ μαράνῃς.
Ἔτσι ἀκριβῶς τὰ πάθη μας μαραίνονται
καὶ φθίνουν
σ’ ὅσων ψυχὲς στὴν οἴησι κτυπήματ’
ἄγρια δίνουν.
Μὰ κι’ «ὁ ὀχληρὸς περισπασμὸς» δὲν
εἶν’ ἀστεῖο πρᾶμα
γιὰ δὲν ’μπορεῖς νὰ μοιρασθῇς σὲ δυὸ δουλειὲς
ἀντάμα.
Σὲ περισπᾷ κι’ αἰχμάλωτες σοῦ πιάνει
τὶς δυνάμεις
καὶ δὲν σ’ ἀφήνει τίποτες «στὰ μέσα
σου» νὰ κάμῃς.
«Στὰ μέσα», στὰ ἀπύθμενα τὰ βάθη τῆς
ψυχῆς μας
στὰ βουρκωμένα τὰ νερὰ τῆς φύσεως τῆς
κακῆς μας.
Μ’ ἂν εἶναι ἔτσι, τ’ ἄδωρο καλό της ἂς
μοῦ λείπῃ,
καθένας ποὔναι γνωστικὸς ἀδίστακτα θὰ
εἴπῃ.
Μ’ ἔβγαλες ἀπ’ τὸν πειρασμὸν αὐτὸν Ἐσὺ
Χριστέ μου
Χίλιες φορὲς Σ’ εὐχαριστῶ, Πανάγαθε
Θεέ μου.
Ποτὲ μὴν ἔχῃς ἄμετρη ἀγάπη πρὸς τὴ γνῶσι
μὴ σ’ ἀπατᾷ ἡ ὄψις της· δὲν ἔχ’ ἀξία τόση.
Δὲν καθαίρει οὔτε σώζει ἡ ἐκ τῶν ἀνθρώπων γνῶσις
περισπᾷ μόνον καὶ φέρει εἰς τὰς φρένας φυσιώσεις*.
(«Τὰ ποιήματα τοῦ καλόγερου». Τόμος Α΄, Ἀθῆναι 1971. σελ 101-102.)
1. Ὁ μακαρίτης
ἔλεγε συχνά. Καλὴ καὶ ἅγια εἶναι ἡ ἀνθρωπίνη γνῶσις, ἀλλὰ ἔχει δυὸ μεγάλα μειονεκτήματα·
ἕνα ἀρνητικὸν καὶ ἕνα θετικόν.
- Τὸ πρῶτον (τὸ
ἀρνητικόν). Δὲν καθαίρει καὶ δὲν σώζει.
- Τὸ δεύτερον
(τὸ θετικόν): φυσιοῖ καὶ περισπᾷ.