Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ

Τὴν κθ΄ (29η) Αὐγούστου.

Τέμνει κεφαλὴν χεὶρ μιαιφόνος ξίφει,

Τοῦ χεῖρα θέντος εἰς κεφαλὴν Κυρίου.

Εἰκάδα ἀμφ’ ἐνάτην Προδρόμου τάμεν αὐχένα χαλκός.

   Ἐξαιρετική, ἐπιβλητική, ἰδιόρρυθμος, μεγάλη μορφὴ τῆς Ἐκκλησίας μας. Σὰν οὐράνιο τόξο μὲ πολυσύνθετο καὶ ὁλόγλυκο φῶς φωτίζει τὸν κόσμο τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Στὸ πρόσωπό του βλέπουμε τὸν τελευταῖο Προφήτη τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλὰ καὶ τὸν πρῶτον Ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

   Σὰν ἐκπρόσωπος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἔχει τὴν προφητικὴ αὐστηρότητα. Τὸ στόμα του, ἡφαίστειο, ποὺ ἐλέγχει τὴν παρανομία. Σὰν ἅγιος τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας, ἑτοιμάζει τὸν δρόμο τοῦ Θεοῦ μὲ τὸ κήρυγμα καὶ τὸ βάπτισμα τῆς μετανοίας. Γίνεται ἄξιος νὰ βαπτίσει τὸν Χριστό. Καὶ σφραγίζει τὴν ἁγία ζωή του μὲ τὸν μαρτυρικό του θάνατο.

 

* * *

   Βρισκότανε στὸν Ναὸ ὁ ἱερεὺς Ζαχαρίας καὶ προσέφερε θυμίαμα, ὅταν φάνηκε μπροστά του Ἄγγελος Κυρίου καὶ τοῦ φανέρωσε τοῦ Θεοῦ τὸ θέλημα. «Εἶπε δέ... πρὸς αὐτὸν ὁ Ἄγγελος: Μὴ φοβοῦ, Ζαχαρία, διότι εἰσηκούσθη ἡ δέησίς σου καὶ ἡ γυνή σου Ἐλισάβετ γεννήσει υἱόν σοι καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰωάννην... ἔσται γὰρ μέγας ἐνώπιον Κυρίου...». Καὶ τὸ θαῦμα ἔγινε. Γεννήθηκε, θεόσταλτος, ὁ Ἰωάννης. Ἡ ζωή του ἀσκητικὴ στὰ «ἔρημα τοῦ Ἰορδάνου». «Ἦν δὲ Ἰωάννης, ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην καὶ ἐσθίων ἀκρίδας (βλαστοὺς χόρτων) καὶ μέλι ἄγριον». Καὶ ὅμως πολύπλευρο, πολυσύνθετο, μέγα, τὸ ἔργο του. Ἀνεδείχθη:

   Προφήτης καὶ Πρόδρομος. Προφητεύει τὸν ἐρχομὸ τοῦ Χριστοῦ. Ὁμολογεῖ μὲ ταπείνωση, πὼς δὲν εἶναι ἐκεῖνος ὁ Μεσσίας καὶ πὼς δὲν εἶναι ἄξιος οὔτε νὰ ἀγγίξει καὶ τὰ ὑποδήματα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Μὲ αὐταπάρνηση ταπείνωνε τὸν ἑαυτό του, γιὰ νὰ δείξει τὸ μεγαλεῖο τῆς θεότητος τοῦ Χριστοῦ. Καὶ εἶναι πολὺ συγκινητικὰ τὰ σχετικὰ λόγια του: «Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι». Αὐτὸς πρῶτος ἀξιώθηκε νὰ δείξει τὸν Χριστὸ ὅταν κάποτε πλησίαζε στὸν Ἰορδάνη. Εἶπε τότε τὸ προφητικό: «Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου». Μὲ τὸ προδρομικὸ κήρυγμα ἔφερνε στὶς ψυχὲς τὴν συναίσθηση τῆς ἁμαρτίας, γιὰ νὰ ἀνοίξει σ’ αὐτὲς τὸν δρόμο τοῦ Χριστοῦ, γιὰ «νὰ ἑτοιμάσει τὴν ὁδὸν Κυρίου».

   Κήρυκας τῆς μετανοίας. «Μετανοεῖτε ἤγγικε γὰρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Οἱ λίγες αὐτὲς λέξεις ἀντιλαλοῦν ἀπ’ τὸ στόμα του στὶς ὄχθες τοῦ Ἰορδάνου. Αὐτὰ τὰ λόγια σὰν πέτρες ἔπεσαν καὶ τάραξαν τὰ λιμνασμένα νερὰ τῆς ἁμαρτωλῆς τυπολατρείας τῶν Ἰουδαίων. Μετανοήσατε καὶ «ποιήσατε καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας». Γιατὶ μετάνοια χωρὶς καινούργια ἐνάρετη ζωή, εἶναι ἀνώφελη. Καὶ βρισκότανε ἁγνὲς ψυχὲς ποὺ δεχότανε τὸ κήρυγμα τῆς μετανοίας. Ἐξομολογοῦντο στὸν ἴδιο καὶ βαφτιζότανε, γιὰ νὰ πλύνουν συμβολικὰ τὶς ἁμαρτίες τους. Ὑπῆρχαν ὅμως καὶ ψυχὲς ἀσυγκίνητες. Γι’ αὐτὲς μόνον ἡ ἀπειλὴ τῆς θείας τιμωρίας θὰ ἔφερνε ἴσως ἀποτέλεσμα. Καὶ παίρνοντας παράδειγμα ἀπ’ τὴν γύρω του φύση ἔλεγε: «πᾶν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπόν, ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται καὶ καίεται». Καὶ τὴν τιμωρία τοῦ Θεοῦ τὴν παρομοίαζε μὲ ἀξίνα. «Ἡ ἀξίνη παρὰ τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται» καὶ καταλήγει στὸ βαρυσήμαντο συμπέρασμα: «ποιήσατε οὖν καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας». Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ τρέχουν πλήθη λαοῦ μετανοιωμένα, νὰ ζητοῦν τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου.

   Βαπτιστὴς τοῦ Κυρίου. Μεγάλος τίτλος τιμῆς γιὰ τὸν Πρόδρομο, ὅτι ἀξιώθηκε νὰ βαπτίσει τὸν Σωτῆρα. Καὶ ὁ Χριστὸς ὡς Θεὸς δὲν εἶχε ἀνάγκη βαπτίσματος. Ἀλλ’ ὅμως γιὰ νὰ ἐπικυρώσει τὸ ἔργο τοῦ Προδρόμου, γιὰ νὰ δείξει μὲ τὸ παράδειγμά Του, ὅτι πρέπει νὰ φροντίζουμε γιὰ τὴν σωτηρία τῆς ψυχῆς μας, βαπτίσθηκε ὁ ἀναμάρτητος Κύριος. Καὶ ἔχει, λοιπόν, τὴν μεγάλη τιμὴ ὁ Πρόδρομος νὰ ὀνομασθεῖ Βαπτιστὴς τοῦ Κυρίου καὶ νὰ δεῖ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ «ὡσεὶ περιστερὰν καταβαῖνον ἐπ’ αὐτόν».

   Ἐλεγκτὴς τῆς παρανομίας. Ἀπὸ κήρυκας τῆς μετανοίας, γινότανε ἐλεγκτὴς τῆς παρανομίας, ὅπου καὶ ἂν τὴν συναντοῦσε. Ὁ βασιλεὺς Ἡρώδης μὲ τὶς ἀθέμιτες σχέσεις του μὲ τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ του, ἔγινε ὁ στόχος τοῦ προδρομικοῦ ἐλέγχου. Ἀδιαφορώντας ἂν θὰ ἐπέσυρε στὸν ἑαυτό του τὴν ὀργὴ τοῦ ἀνήθικου Βασιλέως. Τὸ «οὐκ ἔξεστί σοι»... δὲν σοῦ ἐπιτρέπεται... σὰν πυρωμένο σφυρὶ ἔπεφτε στὸ κεφάλι τοῦ παράνομου ἄρχοντα.

   Μάρτυς τῆς ἀληθείας. Ἦταν ἑπόμενο καὶ γνώριζε ὁ Πρόδρομος, ὅτι ὁ δριμὴς ἔλεγχος θὰ τὸν ὁδηγοῦσε στὴν φυλακὴ καὶ στὸν θάνατο. Μὰ τέτοιοι δυνατοὶ θεόσταλτοι χαρακτῆρες δὲν ὑπολογίζουν κίνδυνο καὶ θάνατο. Σὰν βραβεῖο στὴν Σαλώμη γιὰ τὸν ἀνήθικο χορό της, ἡ μητέρα της Ἡρωδιάδα ζήτησε «τὴν κεφαλὴν Ἰωάννου ἐπὶ πίνακι». Μ’ αὐτὸν τὸν θάνατο ἐπεσφράγισε τὴν ἁγία ζωή Του ὁ Προφήτης καὶ Πρόδρομος καὶ Βαπτιστὴς Ἰωάννης.

 

* * *

   Λέει μιὰ παράδοση ὅτι καὶ κομμένο τὸ κεφάλι τοῦ Προδρόμου μίλησε γιὰ νὰ κηρύξει τὴν μετάνοια. Κι ὅμως εἶναι ἀλήθεια πὼς μέχρι σήμερα καὶ στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων ἡ ἀσκητικὴ καὶ φωτεινὴ μορφὴ τοῦ Ἰωάννου ἀπευθύνει τὸ ἴδιο κήρυγμα σὲ μᾶς. Τὸ κήρυγμα τῆς μετανοίας. Ἑτοιμάζει καὶ σήμερα τὸν δρόμο τῆς ψυχῆς μας, γιὰ νὰ δεχθοῦμε μέσα σ’ αὐτὴν τὸν Χριστό, χαμηλώνοντας τὰ βουνὰ τοῦ ἐγωϊσμοῦ καὶ ξερριζώνοντας τὰ βατόκλαδα καὶ τ’ ἀγκάθια τῆς ἁμαρτίας. Ναί, ἡ φωνή του ἀκούγεται καὶ σήμερα: «Μετανοεῖτε... ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ... ἤγγικε γὰρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν».

Ταῖς τοῦ σοῦ Προδρόμου Χριστὲ πρεσβείαις, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος β΄.

 

Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων· σοὶ δὲ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γὰρ ὄντως καὶ προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καὶ ἐν ρείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τὸν κηρυττόμενον. Ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καὶ τοῖς ἐν ἅδῃ, Θεὸν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου καὶ παρέχοντα ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

[Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ ἀειμνήστου θεολόγου Γεωργίου Π. Σωτηρίου «ΕΟΡΤΙΑ ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ», Β΄ ἔκδοσις, Μυτιλήνη 1986, σελ. 197-200. (Ἐπιμέλεια κειμένου, μικρὲς φραστικὲς παρεμβάσεις, καὶ τὰ ἔντονα στοιχεῖα, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου.)]