ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ
Σὰν ἄστρο πρώτου μεγέθους ἔλαμψε καὶ λάμπει στὸν Οὐρανὸ τῆς Ἐκκλησίας μας. Θεία, πολυσύνθετη ἀκτινοβολία ἁγιότητος, πίστεως, ἀγάπης, δράσεως, σοφίας, ἀρετῆς, λόγων, ἔργων, θυσίας, συνοδεύει τὴν μεγάλη καὶ πανσέβαστη μορφὴ τοῦ Ἰωάννου. Εἶναι ὁ «Ἠγαπημένος» παρὰ πάντας Μαθητής. Εἶναι ὁ Μαθητὴς τῆς Ἀγάπης. Εἶναι ὁ «Εὐαγγελιστής», συγγραφεὺς τοῦ Θείου Εὐαγγελίου καὶ τριῶν Ἐπιστολῶν καὶ τῆς Ἀποκαλύψεως. Εἶναι ὁ «ὑψηπέτης ἀετὸς τῆς Θεολογίας».
Ἡ ἁγνὴ καὶ διψασμένη γιὰ τὴν ἀλήθεια ψυχή του στρέφεται στὴν ἀρχὴ στὸ κήρυγμα τοῦ Προδρόμου. Γίνεται ἕνας ἀπ’ τοὺς πρώτους καὶ πιὸ θερμοὺς μαθητές του τόσο, ὥστε σ’ αὐτὸν καὶ στὸν Ἀνδρέα, δείχνει ὁ Πρόδρομος τὸν Χριστό, λέγοντας: «Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ». Ἀκολουθεῖ, μαζὶ μὲ τὸν Ἀνδρέα, τὸν Χριστὸ καὶ μένουν κι οἱ δυὸ κοντά Του μιὰ ὁλόκληρη μέρα. Κι ὅταν, ἀργότερα, Τὸν ξαναβλέπουν στῆς Γενησαρὲτ τὰ ἀκρογιάλια καὶ ἀκοῦνε τὴν θεία πρόσκληση «Δεῦτε ὀπίσω μου καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων», ἠλεκτρίζονται οἱ πρῶτοι δυό, Πέτρος καὶ Ἀνδρέας, μαγνητίζονται οἱ δεύτεροι, Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης, καὶ ἀφήνουν «πλοῖα καὶ δίκτυα» καὶ τὸν γέροντα πατέρα τους, τὸν Ζεβεδαῖο, κι ἀκολουθοῦν γοητευμένοι τὸν Χριστό.
Ἐξαιρετικὴ θέση κατέχει στὸν κύκλο τῶν Ἀποστόλων. Σὲ μεγάλες καὶ ἐπίσημες στιγμές, τὸν βλέπουμε κοντὰ στὸν Χριστό. Στὴν μεταμόρφωση, στὴν νεκρανάσταση τῆς κόρης τοῦ Ἰαείρου, στὴν θερμὴ προσευχὴ τῆς Γεθσημανῆ, ἀποτελεῖ μὲ τὸν Πέτρο καὶ τὸν Ἰάκωβο τὴν τριάδα τῶν ἐκλεκτῶν Μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ. Στὴν ἱστορικὴ καὶ θλιβερὴ στιγμὴ τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, τὸν βλέπουμε μὲ συμπόνια νὰ γέρνει στὸ στῆθος τοῦ Ἰησοῦ, «ὁ ἐπιστήθιος» μαθητής, καὶ νὰ ρωτᾶ μὲ δάκρυα τὸν Δάσκαλό Του, ποιὸς εἶναι αὐτὸς ποὺ θὰ τὸν προδώσει. Λίγο ἀργότερα, τὸν βλέπουμε στὴν αὐλὴ τοῦ ἀρχιερέως, τὴν ὥρα ποὺ ἀνακρίνεται ὁ Κύριος, καί, ἴσως, αὐτὸς νὰ διευκόλυνε ἐκεῖ τὴν εἴσοδο τοῦ Πέτρου, γιατί, ὅπως μᾶς πληροφοροῦν τὰ Εὐαγγέλια, «ἦν γνωστὸς τῷ Ἀρχιερεῖ».
Στὴν φρικτὴ ὥρα τῆς Σταυρώσεως τοῦ Κυρίου κι ἐνῶ κανεὶς ἀπ’ τοὺς μαθητὲς δὲν ἐμφανίζεται στὸν Γολγοθᾶ, ὁ Ἰωάννης βρίσκεται μπροστὰ στὸν Σταυρό, μαζὶ μὲ τὴν Παναγία Μητέρα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸν δείχνοντας ὁ Χριστὸς ἀπ’ τὸν Σταυρό, εἶπε στὴν Παναγία: «Γύναι, ἰδοὺ ὁ υἱός σου» καὶ στρέφοντας μὲ κόπο τὸ αἱματόβρεκτο κεφάλι Του στὸν μαθητή, δείχνοντας τὴν Παναγία, λέγει: «Ἰδοὺ ἡ μήτηρ σου».
Ὅσο κι ἂν εἶχαν συγγένεια ἡ μητέρα τοῦ Ἰωάννου Σαλώμη μὲ τὴν Παναγία, εἶναι μεγάλη κι ἀνυπολόγιστη τιμὴ γιὰ τὸν Ἰωάννη νὰ σταθεῖ στὴν θέση τοῦ Χριστοῦ σὰν γυιὸς καὶ προστάτης τῆς Παναγίας. Ἀπὸ τότε ἔμενε ἡ Παναγία στὸ σπίτι τοῦ Ἰωάννου μαζὶ μὲ τὴν ἐξαδέλφη της Σαλώμη.
Ὁ Ἰωάννης παίρνει ἀπ’ τοὺς πρώτους τὸ μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως. Τρέχει, σὰν νεώτερος, «τάχιον τοῦ Πέτρου» καὶ βλέπει τὸ ἄδειο μνῆμα τοῦ Χριστοῦ. Ἀξιώνεται νὰ δεῖ πολλὲς φορὲς καὶ νὰ συνομιλήσει μὲ τὸν Χριστὸ μετὰ τὴν Ἀνάσταση.
Ἀρχίζει τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου. Κάνει πλῆθος θαυμάτων μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ. Συλλαμβάνεται ἀπ’ τὶς πρῶτες μέρες τῆς ἀποστολικῆς του δράσεως καὶ δηλώνει φανερὰ καὶ ξάστερα, πὼς δὲν μπορεῖ νὰ μὴ κηρύξει αὐτὰ ποὺ εἶδαν τὰ μάτια του καὶ ἄκουσαν τὰ αὐτιά του καὶ ψηλάφησαν τὰ χέρια του. Χαρακτηρίζεται «στῦλος» τῆς πρώτης Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας. Γράφει τὸ Εὐαγγέλιο, γιὰ νὰ δείξει τὴν Θεότητα τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ καὶ παίρνει πρῶτος αὐτὸς τὸν ὡραῖο τίτλο τοῦ Θεολόγου. Γράφει τὶς ὡραιότερες τρεῖς Ἐπιστολές του, γιὰ νὰ δείξει τὴν θεία ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ διδάξει τὴν ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου στὸν ἄνθρωπο, καὶ παίρνει ἀπ’ τὶς Ἐπιστολὲς αὐτὲς τὸν μοναδικὸ τίτλο: «Ὁ μαθητὴς τῆς ἀγάπης». Ἐξορίζεται στὴν Πάτμο ἐπὶ τοῦ Δομετιανοῦ κι ἐκεῖ στὴν σπηλιὰ τοῦ βράχου γράφει τὴν «Ἀποκάλυψη», τὸ μοναδικὸ προφητικὸ βιβλίο τῆς Καινῆς Διαθήκης. Γι’ αὐτὸ ὀνομάζεται καὶ «Ἀποκαλυπτής».
Ἀπ’ τὴν Πάτμο ξανάρχεται στὴν Ἔφεσο. Ἔζησε πάνω ἀπὸ ἑκατὸ χρόνια. Στὰ βαθειά του γεράματα μὴ μπορώντας νὰ πεῖ περισσότερα, εἶχε περιορίσει τὸ κήρυγμά του στὶς λέξεις: «Τεκνία, ἀγαπᾶτε ἀλλήλους. Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί».
Εἶχαν πιστέψει οἱ πρῶτοι Χριστιανοὶ πὼς δὲν θὰ πέθαινε ὁ Ἰωάννης. Κι ἀφοῦ πέθανε καὶ τὸν ἔθαψαν στὴν Ἔφεσο, δὲν ξαναβρῆκαν στὸν τάφο τὸ ἅγιό του λείψανο. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία ὡς «μετάσταση» χαρακτήρισε τὸν θάνατό του. Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τὴν μνήμη του τὴν 8η Μαΐου καὶ τὴν 26η Σεπτεμβρίου ἀφιερώνει στὴν μετάσταση τοῦ μεγάλου Μαθητοῦ τῆς Ἀγάπης.
Δὲν μποροῦν ποτὲ αὐτὲς οἱ λίγες φτωχικὲς γραμμὲς νὰ δώσουν ἔστω καὶ τὴν ἀμυδρότερη εἰκόνα τῆς μεγάλης προσωπικότητας καὶ τοῦ ἔργου τοῦ Ἰωάννου. Ἐκεῖ ποὺ μποροῦμε νὰ τὸν δοῦμε ὁλοζώντανο, εἶναι τὸ Εὐαγγέλιο, οἱ Ἐπιστολὲς καὶ ἡ Ἀποκάλυψη ποὺ κατέχουν ἐξαιρετικὴ θέση μεταξὺ τῶν 27 βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ἀπὸ κεῖ μποροῦμε νὰ πάρουμε ζωὴ καὶ φῶς καὶ δύναμη. Τὸ Εὐαγγέλιό του κατέπληξε τὰ μεγαλύτερα πνεύματα τῆς γῆς. Καὶ οἱ ἐπιστολές του στάλαξαν τὸ βάλσαμο τῆς ἀγάπης σὲ κουρασμένες καὶ θλιμμένες ψυχές. Τῆς ἀγάπης ποὺ ἀπ’ ὅλα πιὸ πολὺ ἔχουμε ἀνάγκη στὴν σημερινὴ Κοινωνία ποὺ «ἐψύγη ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν, διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ἐπὶ τῆς γῆς». Στὴν σημερινὴ ἐποχή, ποὺ κι ἐμεῖς οἱ Χριστιανοὶ ξεχάσαμε ὅτι «ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί».
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος β΄.
Ἀπόστολε Χριστῷ τῷ Θεῷ ἠγαπημένε, ἐπιτάχυνον ρῦσαι λαὸν ἀναπολόγητον· δέχεταί σε προσπίπτοντα, ὁ ἐπιπεσόντα τῷ στήθει καταδεξάμενος· ὃν ἱκέτευε Θεολόγε, καὶ ἐπίμονον νέφος ἐθνῶν διασκεδάσαι, αἰτούμενος ἡμῖν εἰρήνην, καὶ τὸ μέγα ἔλεος.
[Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ ἀειμνήστου θεολόγου Γεωργίου Π. Σωτηρίου «ΕΟΡΤΙΑ ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ», Β΄ ἔκδοσις, Μυτιλήνη 1986, σελ. 212-215. (Ἐπιμέλεια κειμένου, μικρὲς φραστικὲς παρεμβάσεις, καὶ τὰ ἔντονα στοιχεῖα, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου.)]