Ἡ Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως

Ἡ Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως

Κυριακὴ Γ΄ Νηστειῶν.

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ*

Τὸν Σταυρὸν γῆ σύμπασα προσκυνησάτω,

δι’ οὗ περ ἔγνωκε σὲ προσκυνεῖν, Λόγε.

   Κατὰ τὴν τρίτη αὐτὴ Κυριακὴ τῶν ἁγίων Νηστειῶν ἑορτάζουμε τὴν προσκύνηση τοῦ τιμίου καὶ ζωοποιοῦ Σταυροῦ, γιὰ τὴν παρακάτω αἰτία:

   Ἐπειδὴ τρόπον τινὰ καὶ μεῖς μὲ τὴν σαρανταήμερη νηστεία σταυρωνόμασθε καὶ ἀπὸ τά πάθη νεκρωνόμασθε, κι αἴσθηση πικρίας λαμβάνουμε, μέ, τὸ νὰ ἀκηδιοῦμε καὶ καταπίπτουμε, γι’ αὐτὸ προτίθεται ὁ τίμιος καὶ ζωοποιὸς Σταυρὸς πρὸς ἀναψυχὴ καὶ ὑποστηριγμό μας καὶ ἀνάμνηση τοῦ Πάθους τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ τρόπον τινὰ παραμυθούμενος καὶ λέγοντας, ὅτι ἂν ἴσως ὁ Χριστός, ποὺ εἶναι ὁ Θεός, ἔλαβε σάρκα γιὰ μᾶς καὶ σταυρώθηκε, πόσο πρέπει ἐμεῖς γι’ Αὐτὸν νὰ πράττουμε; Καὶ τέτοιου εἴδους σωτήριους λογισμοὺς μέ, τὴν σύγκριση τῶν θλίψεων τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, καὶ μὲ τὴν ὑπόμνηση τῶν παθημάτων Του, καὶ μὲ τὴν ἐλπίδα τῆς διὰ τοῦ Σταυροῦ δόξης, ἐλαφρώνει τοὺς κόπους τῆς νηστείας μας. Γιατί, καθὼς ὁ Σωτῆρας μας ἀνεβαίνοντας στὸν Σταυρὸ δοξάσθηκε διὰ τῆς ἀτίμου περιαγωγῆς¹ καὶ τοῦ πικρασμοῦ, ἔτσι ἀκριβῶς καὶ μεῖς πρέπει νὰ πράττουμε, γιὰ νὰ συνδοξασθοῦμε μ’ Αὐτόν, ἂν ἴσως καὶ μεῖς κατὰ τὸ παρὸν κάτι τι ἀηδὲς πάσχουμε.

   Καὶ κατ’ ἄλλον τρόπο ἀκόμα κάνουμε σήμερα τὴν προσκύνηση τοῦ τιμίου Σταυροῦ, διότι καθὼς ἐκεῖνοι ποὺ περπατοῦν σὲ κανένα δρόμο τραχὺ καὶ μακρύ, καὶ ἀπ’ τὸν κόπο ἀποκάμουν, ἂν τύχει νὰ βροῦν μπροστά τους κάποιο δέντρο καλὸ νὰ κάνει σκιὰ καλή, καθίζουν ἀπὸ κάτω σ’ ἐκεῖνο τὸ δέντρο καμπόσο κι ἀναπαύονται, καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν παίρνοντας ἀναψυχή, ἀνανεωμένοι σηκώνονται καὶ τελειώνουν καὶ τὸν ἐπίλοιπο δρόμο τους. Τέτοιας λογῆς κ’ ἐδῶ στὸν καιρὸ τῆς νηστείας καὶ τὸν κοπιαστικό της δρόμο, φυτεύθηκε –τρόπον τινα– στὸ μέσο τοῦ σαρανταήμερου παρὰ τῶν θείων Πατέρων ὁ ζωηφόρος Σταυρός, φέρνοντάς μας ἄνεση καὶ ἀναψυχὴ καὶ κάνοντας τοὺς ὑπόλοιπους κόπους ἐλαφροὺς κ’ εὐκολοκίνητους. Ἢ καὶ κατ’ ἄλλον τρόπο, καθὼς ὅταν μέλλει νὰ πάει βασιλιᾶς σὲ καμμιὰ πόλη ἢ τόπο, προπορεύονται οἱ σημαῖες καὶ τὰ σκῆπτρα, καὶ μετὰ ταῦτα ἔρχεται καὶ ὁ βασιλιᾶς νικητὴς καὶ θριαμβευτής· ἔτσι κι ἐδῶ, ἐπειδὴ ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς, μέλλει ὕστερα ἀπὸ λίγο νὰ δείξει σὲ μᾶς τὴν κατὰ τοῦ θανάτου νίκη καὶ νὰ παρουσιασθεῖ δοξασμένος στὴν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως, διὰ τοῦτο ἔστειλε πρωτύτερα τὸ σκῆπτρο Του, τὴν βασιλικὴ σημαία, τὸν ζωοποιὸ λέγω Σταυρό, ὁ ὁποῖος γεμίζει τὶς καρδιές μας ἀπὸ χαρὰ καὶ ἀναψυχή, κι ἔτοιμους μᾶς κάνει μετὰ ἀπὸ λίγο νὰ ὑποδεχθοῦμε καὶ αὐτὸν τὸν Βασιλέα καὶ νὰ τὸν ἀνευφημήσουμε ὡς λαμπρὸ θριαμβευτή.

   Στὴν μέση τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, παρουσιάζεται τὸ τίμιο ξύλο, διότι ἡ Ἁγία Τεσσαρακοστὴ μοιάζει μὲ τὴν πικρὴ πηγὴ τῆς Μερᾶς, γιὰ τὴν συντριβὴ τοῦ σώματος καὶ γιὰ τὴν πικρία καὶ ἀκηδία ποὺ προέρχεται ἀπ’ τὴν νηστεία. Καθὼς λοιπὸν μέσα σ’ ἐκείνη ὁ Προφήτης Μωϋσῆς ἔβαλε τὸ ξύλο ποὺ τοῦ ἔδειξε ὁ Θεὸς καὶ τὴν γλύκανε, ἔτσι καὶ ὁ Θεὸς ποὺ μᾶς διαπέρασε ἀπ’ τὴν νοητὴ Ἐρυθρὰ καὶ τὸν νοητὸ Φαραὼ μὲ τὸ ζωοποιὸ ξύλο τοῦ τιμίου καὶ ζωοποιοῦ Σταυροῦ, γλυκαίνει τὴν πικρία τῆς νηστείας καὶ μᾶς παραμυθεῖ (παρηγορεῖ), τρόπον τινα, σὰν στὴν ἔρημο ὄντας, ἕως νὰ μᾶς φέρει στὴν νοητὴ Ἱερουσαλὴμ μὲ τὸ μέσο τῆς Ἁγίας του Ἀναστάσεως. Ἀκόμα καὶ κατ’ ἄλλο τρόπο μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε τὴν ὑπόθεση· ὅτι, ἐπειδὴ ὁ Σταυρὸς ξύλο ζωῆς λέγεται καὶ εἶναι, κι ἐκεῖνο τὸ ἁγιογραφικὸ ξύλο στὸ μέσο τοῦ Παραδείσου τῆς Ἐδὲμ ἦταν φυτεμένο, ἁρμοδίως καὶ οἱ θειότατοι Πατέρες τὸ τίμιο ξύλο τοῦ Σταυροῦ, τὸ ἀληθινὰ ξύλο ζωῆς, στὸ μέσο τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς κατεφύτευσαν· πρῶτον, ἀναθυμίζοντας τὴν λαιμαργία τοῦ Ἀδάμ, καὶ δεύτερον, δείχνοντας τὴν ἀναίρεση ἐκείνου, διὰ τοῦ παρόντος τιμίου ξύλου. Ἐπειδὴ τὸ ξύλο τοῦτο τρώγοντας, ὄχι μόνο δὲν ἀποθνήσκουμε, ἀλλὰ ζωοποιούμεθα.

 

Τῇ δυνάμει τοῦ Σταυροῦ σου, Χριστὲ ὁ Θεός, διαφύλαξον καὶ ἡμᾶς ἀπὸ τοὺς πειρασμοὺς τοῦ ἐχθροῦ, καὶ ἀξίωσον ἡμᾶς τὰ θεῖα σου Πάθη νὰ ἑορτάσωμεν καὶ τὴν ζωηφόρον σου Ἀνάστασιν νὰ προσκυνήσωμεν, ἀφοῦ διαπεράσωμεν καλῶς καὶ θεοφιλῶς τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς τὸ στάδιον, καὶ ἐλέησον ἡμᾶς ὡς μόνος ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος. Ἀμήν.

 

* «Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν» τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμ. 4ος, σελ. 394-400. (Ἐπιμέλεια κειμένου καὶ φραστικὴ διασκευή, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου).

 

1. Περιαγωγή: κατάντημα, ἐξαθλίωση.

 

Ἀπολυτίκιον τοῦ τιμίου Σταυροῦ. Ἦχος α΄.

 

Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς βασιλεῦσι, κατὰ βαρβάρων δωρούμενος, καὶ τὸ σὸν φυλάττων, διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.

 

Κοντάκιον. Ἦχος βαρύς. Αὐτόμελον.

 

Οὐκ ἔτι φλογίνη ρομφαία φυλάττει τὴν πύλην τῆς Ἐδέμ· αὐτῇ γὰρ ἐπῆλθε παράδοξος σβέσις, τὸ ξύλον τοῦ Σταυροῦ· θανάτου τὸ κέντρον καὶ ᾍδου τὸ νῖκος ἐλήλαται. Ἐπέστης δὲ Σωτήρ μου, βοῶν τοῖς ἐν ᾍδῃ· Εἰσάγεσθε πάλιν εἰς τὸν Παράδεισον.