Οἱ ἅγιοι Δισμύριοι (εἴκοσι χιλιάδες) μάρτυρες, οἱ ἐν Νικομηδείᾳ καέντες
Ἑορτάζουν τὴν κη΄ (28η) Δεκεμβρίου
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ*
Ὡς προσφοραί σοι, Σῶτερ, ἐξωπτημέναι,
Οἱ Δισμύριοι τοῦ νεὼ κεῖνται μέσον.
Ἀνέρας ὀγδοάτῃ κτάνεν εἰκάδι Δισμυρίους πῦρ.
Ὅταν ὁ βασιλιᾶς Μαξιμιανὸς ἐπέστρεψε νικητὴς ἀπὸ τὸν κατὰ τῶν Αἰθιόπων πόλεμο, ἐν ἔτει τδ΄ (304), θέλησε νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα γιὰ τὴν νίκη αὐτή. Στάλθηκαν λοιπὸν ἀπὸ αὐτὸν παρακινητικὰ γράμματα παντοῦ γιὰ νὰ ἔλθουν ὅλοι στὴν Νικομήδεια καὶ νὰ προσκυνήσουν τοὺς θεούς του.
Τότε ὁ ἅγιος Ἄνθιμος, ποὺ ἦταν ἐπίσκοπος τῆς Νικομήδειας, συνάθροισε ὅλον τὸν λαὸ τῶν Χριστιανῶν στὴν ἐκκλησία (διότι ἔτυχε τότε νὰ εἶναι ἡ ἑορτὴ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως) καὶ μαζί τους συνεόρταζε καὶ αὐτὸς καὶ δίδασκε τὴν ἀληθινὴ πίστη.
Μαθαίνοντας τοῦτο ὁ Μαξιμιανὸς πρόσταξε νὰ μαζευτοῦν φρύγανα καὶ ξύλα γύρω στὴν ἐκκλησία καὶ ν’ ἀναφτοῦν, γιὰ νὰ κατακαοῦν οἱ Χριστιανοὶ ποὺ βρίσκονταν μέσα στὴν ἐκκλησία· τὸ ὁποῖο ἀφοῦ ἀντιλήφθηκε ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Ἄνθιμος φρόντισε μιὰ ὥρα νωρίτερα καὶ βάπτισε ὅλους ὅσους ἦσαν ἀκόμη κατηχούμενοι, καὶ ἀφοῦ τέλεσε τὴν θεία λειτουργία κοινώνησε ὅλους τὰ θεῖα καὶ ἄχραντα μυστήρια. Κι ἔτσι ἀνάφτηκαν τὰ φρύγανα καὶ κατέκαψαν ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς ποὺ βρέθηκαν στὴν ἐκκλησία, οἱ ὁποῖοι ἦσαν εἴκοσι χιλιάδες.
Ὁ ἅγιος Ἄνθιμος δὲν κάηκε, ἀλλὰ διαφυλάχθηκε ἀβλαβὴς ὑπὸ τῆς θείας χάριτος, γιὰ νὰ ὠφελήσει καὶ ἄλλους μὲ τὴν διδασκαλία του καὶ βαπτίζοντας αὐτοὺς νὰ τοὺς προσφέρει σωσμένους στὸν Χριστό, κι ἐπίσης, ἀφοῦ λάβει μετὰ ἀπ’ αὐτὰ περισσότερα βάσανα, διὰ μέσου αὐτῶν, νὰ μεταβεῖ πρὸς τὸν Χριστὸ μὲ μεγαλύτερη παρρησία καὶ δόξα κι ἔτσι ν’ ἀπολαύσει τὴν βασιλεία Του. Διότι κατὰ τὴν 3η τοῦ Σεπτεμβρίου ἔλαβε ὁ ἀοίδιμος τὸ στεφάνι τοῦ μαρτυρίου, κατὰ τὴν ὁποία καὶ ἑορτάζεται.
Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, Χριστὲ ὁ Θεός, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.
* «Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν» τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμ. 2ος, σελ. 427-428. (Μικρὴ φραστικὴ διασκευή, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου).