Ἡ δύναμη καί ἡ σπουδαιότητα τοῦ σημείου τοῦ Σταυροῦ

Ἡ δύναμη καί ἡ σπουδαιότητα τοῦ σημείου τοῦ Σταυροῦ

         

Ἁγίου Μακαρίου Μητροπολίτου Μόσχας

   Ἡ προσευχή ἔχει πολλούς τρόπους ἐκφράσεως: τήν κλίση τῆς κεφαλῆς ἤ τῶν γονάτων ἤ τήν ἀνύψωση τῶν χεριῶν. Ἔτσι ὅμως προσεύχονται καί οἱ μή χριστιανοί. Ὁ χριστιανός προσεύχεται, κάμπτοντας βεβαίως τά γόνατά του ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἀλλά προηγουμένως κάνει τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, καί ἔτσι ἡ προσευχή του ἁγιάζεται. Τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ ὄχι μόνο ἐκφράζει τήν πίστη μας, ἀλλά μπορεῖ κανείς νά πεῖ, ὅτι ὑποδηλώνει τά πιό μεγάλα μυστήρια τῆς σωτηρίας μας.

   Παρουσιάζει τό μυστήριο τῆς ἁγίας Τριάδος, γιατί κάνοντας τό Σταυρό μας λέμε: Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ὑποδηλώνει ἀκόμα τή θεότητα καί ἀνθρωπότητα συγχρόνως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, τήν ἐνσάρκωσή του καί τά πάθη του ἐπάνω στό Σταυρό, τή διά τοῦ Σταυροῦ δόξα του καί τή χάρη του πού μᾶς δόθηκε διά τοῦ Σταυροῦ. Ἔτσι λοιπόν, ὅταν ἔστω καί μιά μόνο φορά κάνουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, ὁ κάθε ἕνας μας, ἀκόμη καί ὁ πιό ἁπλός, θεολογοῦμε μέ ὅλη τή σημασία τῆς λέξεως καί ὁμολογοῦμε καί τρόπον τινά βάζουμε στήν καρδιά μας ὅλη τή σωτήρια διδασκαλία τῆς πίστεως.

   Τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἡ παρρησία μας κατά τήν προσευχή πρός τόν Θεό· δίδει στήν προσευχή μας ἰσχύ καί δύναμη καί τήν κάνει προσιτή στόν Θεό. Εἶναι τό σημεῖο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς, πού χύθηκε ἐπάνω μας, διά «τοῦ σταυροῦ». Ἀπό αὐτό τό σημεῖο ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ θά μᾶς γνωρίσει καί θά μᾶς δεχθεῖ ὡς πιστούς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

   Στό σημεῖο τοῦ σταυροῦ ὑπάρχει τό φῶς πού καταυγάζει τήν ψυχή, ἡ δύναμη ἡ ἰαματική πού θά θεραπεύει τά ἀσθενήματα τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων, ἡ δύναμη ἡ μυστική, πού ἀντιδρᾶ σέ κάθε κακό καί κάθε βλάβη.

   Ταράζουν τήν ψυχή σου ἀκάθαρτοι λογισμοί καί ἐπιθυμίες; Περιτειχίσου μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, διπλασίασε καί τριπλασίασε αὐτό τό τεῖχος καί οἱ ἀκάθαρτοι λογισμοί θά δαμασθοῦν. Κατατυραννιέται ἡ καρδιά σου ἀπό τή μελαγχολία καί τή θλίψη; Σέ καταλαμβάνει ὁ φόβος ἤ σέ περιστοιχίζουν οἱ πειρασμοί; Αἰσθάνεσαι τίς πονηρίες τῶν ἀοράτων ἐχθρῶν; Κατάφυγε σ᾿ αὐτή τή δύναμη τοῦ Σταυροῦ καί ἡ εἰρήνη τῆς ψυχῆς θά ξαναγυρίσει, οἱ πειρασμοί θά ἀπομακρυνθοῦν, καί ἡ παρηγορία τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καί ἡ πνευματική εὐφροσύνη θά πλημμυρίζουν τήν καρδιά σου.

   Κάνε τό Σταυρό σου κάθε ὥρα καί γιά κάθε πρᾶγμα πού χρησιμοποιεῖς, γιατί ἁγιάζει τά πάντα μέ τήν δύναμη τῆς θείας χάριτος πού ἐνεργεῖ μέ αὐτό. Θέλεις νά κάνεις τήν τροφή ὑγιεινή καί ὠφέλιμη, τόν ὕπνο εἰρηνικό, τό φάρμακο δραστικό, τήν καλλιέργεια καρποφόρο, τό δρόμο σου ἥσυχο; Παντοῦ καί πάντοτε, θά σέ ὠφελεῖ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ.

   Ἡ ἁγία Ἐκκλησία πού ὅρισε προσευχές γιά κάθε ἔργο, γιά κάθε περίπτωση, γιά κάθε ἀνάγκη τῆς ζωῆς, μαζί μέ τήν προσευχή χρησιμοποιεῖ ὄχι ματαίως καί τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, περικλείει σ᾿ αὐτό τή δική της εὐλογία καί μέ αὐτό προσκαλεῖ σέ ὅλα τήν παντοδύναμη ἀγαθότητα τοῦ Κυρίου. Τά ἀληθινά παιδιά τῆς Ἐκκλησίας τό ξέρουν αὐτό ἐκ πείρας. Τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ μᾶς συνοδεύει παντοῦ καί μᾶς φυλάττει κάθε ὥρα. Ὅμως πόσο ἄξια λύπης εἶναι ἡ ἀπροσεξία ἐκείνη, ἐξ αἰτίας, τῆς ὁποίας μερικοί ἀπό μᾶς δέν συλλογίζονται ὅλη τή δύναμη αὐτοῦ τοῦ ἁγίου σημείου καί γι᾿ αὐτό δέν τό κάνουν τόσο συχνά καί πρόθυμα ὅσο πρέπει. Ἐπικατάρατος ὁ ἄνθρωπος ὁ ποιῶν τό ἔργον Κυρίου ἀμελῶς, λέγει ὁ προφήτης (Ἱερεμίας 48, 10). Μερικοί ἔχουν τόση ἀκαταστασία, ὥστε οὔτε κἄν φροντίζουν νά σχηματίζουν πάνω τους τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ σωστά. Μήπως ἄραγε χρειάζεται πολύς κόπος γιά νά κάνουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ σωστά; Εἶναι ἀπαραίτητο νά κάνουμε τό Σταυρό μας ὄχι μηχανικά μόνο μέ τά δάχτυλα, ἀλλά καί νά τόν χαράζουμε μέ πίστη στή σκέψη μας. Ἔτσι, ἀκουμπῶντας τό δεξί στό μέτωπο θά ἀφιερώσουμε στό Θεό τίς σκέψεις μας, τοποθετῶντας το στό στῆθος, θά τοῦ παραδώσουμε τήν καρδιά μας μέ ὅλα της τά αἰσθήματα καί τίς ἐπιθυμίες, φέρνοντάς το στούς ὤμους, θά τοῦ ἀφιερώσουμε ὅλες μας τίς δυνάμεις, γιά νά κατευθύνει αὐτός ἐμᾶς καί ὅλη μας τή ζωή στή σωτηρία.

   Πῶς πρέπει νά κάνουμε τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ γιά νά μᾶς προσφέρει τή σωτήρια ἐνέργειά του;

   Πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα, ὀφείλουμε νά τό κάνουμε μέ πίστη ζωντανή. Τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ αὐτό καθ᾿ ἑαυτό εἶναι σημεῖο ἐξωτερικό πού μπορεῖ νά ἀποκτήσει σημασία μόνον ἀπό τό ἐσωτερικό φρόνημα, πού τοῦ προσαρτᾶμε. Ἔτσι ἄν δέν τό κάνουμε αὐτό τό σημεῖο μέ πίστη στόν Σωτῆρα Χριστό, πού πέθανε γιά μᾶς στόν Σταυρό, μέ πίστη ἀκόμη στήν δύναμη τῆς χάριτος τοῦ ἴδιου τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου, πού εἶναι τό ὅπλο τῆς σωτηρίας μας, ὅσο καί ἄν τό σχηματίζουμε στόν ἑαυτό μας, θά μένει χωρίς χριστιανικό νόημα καί δέν θά εἶναι εὐχάριστο στόν Θεό. «Χωρίς δέ πίστεως ἀδύνατον εὐαρεστῆσαι» (Ἑβρ. ια΄ 6).

   Δεύτερον, πρέπει νά χαράσσουμε τό σημεῖο τοῦ ἁγίου Σταυροῦ, σύμφωνα μέ τήν ἐντολή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μέ τήν συνένωση δηλαδή τῶν τριῶν πρώτων δακτύλων τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ εἰς τό ὄνομα τῆς ἁγίας καί ὁμοουσίου Τριάδος. Ὅταν διαγράφουμε ἐπάνω μας τόν ἅγιο Σταυρό μέ τά τρία δάκτυλα μαζί, τότε μέ τή συνένωση τῶν δακτύλων ἐκφράζουμε αὐτό τό ἴδιο πού συχνά ἐκφράζουμε καί μέ τό στόμα καί ὅταν ἁγιάζουμε τόν ἑαυτό μας μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, λέγοντας: εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί κατά συνέπεια μέ τήν συνένωση τῶν δακτύλων ὁμολογοῦμε τήν πίστη στόν Τρισυπόστατον Θεό, ἡ ὁποία καί ζητεῖται ἀπό μᾶς περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλο πρᾶγμα, ὅπως γιά τό ἐν γένει ἔργο τῆς σωτηρίας μας, ἔτσι καί γιά τίς λεπτομέρειες ἀκόμη καί ὅταν κάνουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά, αὐτή ἡ συνήθεια νά κάνουμε τό Σταυρό μας μέ τά τρία δάκτυλα, εἶναι ἄξια κάθε σεβασμοῦ διότι παντοῦ καί πάντοτε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία αὐτό χρησιμοποιεῖται, ὄχι μόνον στήν Ρωσσία μας, ἀλλά καί στήν Ἑλλάδα, τή Συρία, τήν Παλαιστίνη, τήν Αἴγυπτο, τήν Γεωργία, τήν Βουλγαρία, τήν Σερβία καί τίς ἄλλες χῶρες τοῦ κόσμου.

   Τέλος, πρέπει νά σχηματίζουμε στόν ἑαυτό μας τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, σάν νά χαραζόταν ἐπάνω μας ὁ ἴδιος ὁ Σταυρός καί σάν νά ἀκουμποῦσε αὐτός ὁ Σταυρός, κατά τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, μέ τό ἄνω ἄκρο τό μέτωπό μας, μέ τό κάτω τό στῆθος μας ἤ τήν κοιλιά μας, μέ τά ὁριζόντια ἄκρα τούς βραχίονές μας. Διαφορετικά, ἄν δηλαδή κάνοντας τόν Σταυρό μας δέν γίνεται κατά κυριολεξίαν Σταυρός, πῶς θά περιμένουμε ἀπό αὐτό σωτήρια ἐνέργεια; Κάνοντας τό σημεῖο τοῦ ἁγίου Σταυροῦ τήν ὥρα τῆς προσευχῆς, καί σφραγίζοντας μέ αὐτό τό μέτωπό μας, τό στῆθος καί τούς ὤμους, μέ αὐτό ἁγιάζουμε καί τρόπον τινά ἀφιερώνουμε καί προσφέρουμε στόν Θεό θυσία τό νοῦ μας, μέ τίς σκέψεις του καί τίς πνευματικές καί σωματικές δυνάμεις μας μέ τίς ἐνέργειές τους. Γι᾿ αὐτό πόσο ἀστόχαστα προχωροῦν ἐκεῖνοι οἱ Χριστιανοί, δυστυχῶς πάρα πολλοί, πού κάνουν τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ μέ τόση ἀπροσεξία, βιασύνη καί ἀμέλεια, ὥστε δέν σχηματίζουν ἐπάνω τους τόν ἅγιο Σταυρό, ἀλλά παρουσιάζουν μέ τήν κίνηση τοῦ χεριοῦ τους σάν κάποια παιδική ἀπασχόληση, χωρίς κανένα νόημα.

   Ἄς μάθουμε λοιπόν ἀπό δῶ καί στό ἑξῆς νά ἀντιμετωπίζουμε τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, πού, σχηματίζουμε στόν ἑαυτό μας, μέ προσοχή. Τότε θά τό κάνουμε ὄχι μόνον μέ πίστη ζωντανή, ἀλλά καί μέ πάρα πολύ μεγάλη εὐλάβεια, ὅπως ἄλλωστε ἁρμόζει στήν ἱερή αὐτή τελετή, θά τόν κάνουμε δηλαδή ἔτσι ὅπως ὁρίζει ἡ ἁγία Ἐκκλησία, θά τόν κάνουμε πάντοτε ἔχοντας στό νοῦ μας ὁλοκάθαρη τήν παράσταση τοῦ ἴδιου τοῦ σταυροῦ ἐκείνου, ἐπάνω στόν ὁποῖον ἀναρτήθηκε ὁ Κύριος τοῦ Οὐρανοῦ καί τῆς γῆς καί πρόσφερε τόν ἑαυτό Του θυσία ἐξιλεωτική γιά τά ἁμαρτήματά μας. Ἀμήν.