Ἡ Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

Ἡ Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ*

Πᾶσα πνοή, δόξαζε Πνεῦμα Κυρίου,

Δι’ οὗ πονηρῶν πνευμάτων φροῦδα θράση.

   Τὴν Δευτέρα ἡμέρα μετὰ τὴν Ἁγία Πεντηκοστὴ ἑορτάζουμε τὸ πανάγιο καὶ ζωοποιὸ καὶ παντοδύναμο Πνεῦμα, δηλαδὴ τὸ τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὸ ὁμότιμο, καὶ ὁμόδοξο, καὶ ὁμοούσιο τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ.

   Ἐπειδὴ γιὰ μᾶς, Τριὰς εἶναι τὸ πιστευόμενο καὶ λατρευόμενο, ἤτοι Πατήρ, Υἱός, καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, ὁ μὲν Πατὴρ καὶ παλαιὰ ἦταν γνωστός, καὶ ὡς Πατέρα οἱ Ἑβραῖοι τιμοῦσαν καὶ λάτρευαν μὲ τὶς νομικὲς θυσίες καὶ ἑορτές. Μετὰ ταῦτα γνωρίσθηκε καὶ τὸ δεύτερο πρόσωπο ὁ Υἱός, ἐπιδημήσας στὸν κόσμο διὰ σαρκός, καὶ τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία τὴν ἄσπορον γέννησή Του καὶ τὶς λοιπὲς μυστηριώδεις ἑορτές. Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο ἔμενε ἄγνωστο καὶ ἀφανέρωτο στὸν κόσμο· καὶ γιὰ τοῦτο ἔλεγε καὶ ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης· οὔπω ἦ Πνεῦμα Ἅγιον· ὄχι πὼς ἕως τότε ἀκόμα δὲν ἦταν, ἄπαγε τῆς βλασφημίας· τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ἦν ἀεὶ καὶ ἔστι καὶ ἔσται, συνάναρχον καὶ συναΐδιον τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ· ἀλλ’ οὔπω ἦν Πνεῦμα Ἅγιον, δηλαδή, ἀκόμα δὲν εἶχε φανερωθεῖ κοινῶς εἰς τὸν κόσμο, ἀκόμα δὲν εἶχε γνωρισθεῖ τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀκόμα δὲν εἶχαν μάθει, πὼς εἶναι ἄλλος Παράκλητος. Ἐπειδὴ λοιπόν, στὴν ἡμέρα τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς, κατὰ τὴν ἁγία ἐπαγγελία τοῦ Σωτῆρος κατέβηκε στοὺς Μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, καὶ κατέβηκε μὲ κρότο καὶ δόξα, μὲ εἶδος καὶ σχῆμα πυρίνων γλωσσῶν καὶ ἐπάνω στὶς κεφαλὲς αὐτῶν κάθισε, καὶ ὅλοι γεμίσθηκαν ἀπὸ τὴν ἀκένωτη χάρη καὶ σοφία τοῦ Θεοῦ, καὶ λαλοῦσαν παράδοξα καὶ ἐξαίσια πράγματα καὶ προφήτευαν, καὶ μὲ ὅλα τοῦτα γνωρίσθηκε πὼς εἶναι ἕνα ἄλλο πρόσωπο καὶ μία ἄλλη ὑπόσταση, παρὰ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό. Διὰ τοῦτο οἱ θεῖοι Πατέρες θέσπισαν νὰ κάνουμε σήμερα ἑορτὴ χωριστὴ αὐτοῦ τοῦ νῦν φανερωθέντος παναγίου καὶ ζωοποιοῦ Πνεύματος ὡς ὁδηγοῦ καὶ συνεργοῦ καὶ συναιτίου τῆς σωτηρίας μας.

   Λέγει λοιπὸν ὁ θεῖος Λουκᾶς ὅτι δεξάμενοι οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι τὴν χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος λαλοῦσαν καὶ σὲ ἄλλες γλῶσσες, καθὼς τὸ Πνεῦμα τοὺς ἔδιδε νὰ μιλοῦν, καὶ τὸ πλῆθος ποὺ ἦταν παρὸν ἄκουγαν ἕνας ἕκαστος στὴν δική του διάλεκτο λαλούντων αὐτῶν· τὸ ὁποῖο κάποιοι ἐξήγησαν, ὅτι λαλούντων τῶν Ἀποστόλων τὴν δική τους γλῶσσα, ἤτοι τὴν ἑβραϊκή, οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἦσαν ἐκεῖ συναγμένοι ἀπὸ διάφορα μέρη τοῦ κόσμου, Πάρθοι, καὶ Μῆδοι, καὶ Μεσοποταμῖτες, καθένας μὲ τὴν δική του γλῶσσα καὶ ὄχι τὴν ἑβραϊκὴ τοὺς ἄκουγαν, δηλαδὴ καταλάβαιναν τί ἔλεγαν. Ἀλλ’ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καὶ μαζί του οἱ ἄλλοι πάντες λέγουν ὅτι ἡ ἐξήγηση αὐτὴ δίδει τὸ θαῦμα στοὺς ἀκούοντες καὶ ὄχι στοὺς Ἀποστόλους· καὶ γιὰ τοῦτο λέγουν πὼς οἱ Ἀπόστολοι λαλοῦσαν ὅλες τὶς γλῶσσες· καὶ τοῦτο ἦταν τὸ μέγα θαῦμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅτι ἐκεῖνοι ποὺ δὲν ἤξεραν ἄλλη γλῶσσα, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἑβραϊκή, ἐκείνη τὴν ἡμέρα ξαφνικὰ λαλοῦσαν τὶς διάφορες γλῶσσες, καὶ ἄκουγαν ἐκεῖνοι ποὺ εἶχαν συναχθεῖ ἀπὸ τὰ τετραπέρατα τοῦ κόσμου γιὰ τὸ Πάσχα στὴν Ἱερουσαλήμ, ἀφοῦ δὲν τοὺς ἦταν συγχωρημένο νὰ κάνουν τὸ Πάσχα σὲ ἄλλον τόπο, ἔξω ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλήμ. Καθένας λοιπὸν ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους λαλοῦσε ὅλες τὶς ἄλλες γλῶσσες· καὶ τοῦτο ἀναγκαίως ἡ χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἔτσι ἐνήργησε, γιατὶ ἔμελλε νὰ βγοῦν νὰ κηρύξουν τὴν πίστη στὰ ἀλλόγλωσσα ἔθνη, κ’ ἔπρεπε νὰ τοὺς κηρύττουν ὄχι μὲ τὴν ἑβραϊκή, τὴν ὁποία δὲν ἤξεραν, ἀλλὰ μὲ τὴν δική τους, μὲ τὴν ὁποία γεννήθηκαν. Ἀλλὰ καὶ βάσταξε τὸ χάρισμα τοῦτο τῶν γλωσσῶν καὶ μετὰ ταῦτα καὶ σ’ ἄλλους τόπους, καὶ μάλιστα στὴν Ἐκκλησία τῶν Κορινθίων, καθὼς ἐκ τῶν ἐπιστολῶν τοῦ θείου Παύλου τὸ μαθαίνουμε.

   Ἐν πυρίναις δὲ γλώσσαις ἐκατέβη τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον. Καὶ οἱ μὲν γλῶσσες φανέρωναν ὅτι ἴδιον καὶ οἰκεῖο τοῦ Θεοῦ λόγου εἶναι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἢ ὅτι καὶ οἱ Ἀπόστολοι μὲ γλῶσσες ἔμελλε νὰ διδάξουν καὶ νὰ ἑλκύσουν τὸν κόσμο πρὸς ἐπίγνωση καὶ ἑνότητα, τὸ ἀντίθετο τοῦ μερισμοῦ τῶν γλωσσῶν ἐπὶ τῆς πυργοποιΐας· οἱ δὲ πύρινες φανερώνουν ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι πῦρ καταναλίσκον καὶ ἐν ταυτῷ καὶ τὴν κάθαρση, διότι καθαρτικὸ εἶναι τὸ πῦρ.

   Σὲ μεγάλη ἑορτὴ ἔγινε ἡ ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τέτοια μάλιστα, δηλαδὴ ἐπίσημη καὶ ἐπιφανῆ, γιὰ νὰ γίνει πανταχοῦ τὸ πρᾶγμα ξακουστό, μὲ τὸ νὰ ἦταν πλῆθος πάμπολυ ἀνθρώπων ἀπὸ παντοῦ συναθροισθέντων, καὶ νὰ θαυμάσουν βλέποντας καὶ ἀκούγοντας τὰ παράδοξα, κι αὐτοὶ πρὶν ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους νὰ γίνουν κήρυκες ἐπιστρέφοντας στὶς πατρῖδες τους. Κι ἂς παρατηρήσουμε καλῶς καὶ τοῦτο, ὅτι ὡσεὶ πυρός, δηλαδὴ ὡσὰν πυρός, εἶπε ὁ ἱερὸς Λουκᾶς, γιὰ νὰ μὴ νομίσει κανεὶς ὅτι πυρὸς φύση ἔχει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο· ἄπαγε· μὴ στοχασθεῖ κανένας τίποτα ὑλικὸ ἢ σωματικὸ περὶ τοῦ Πνεύματος, ἀλλ’ ἔτσι φάνηκε γιὰ τ’ ἀνωτέρω αἴτια. Στὶς κεφαλὲς τῶν Ἀποστόλων κάθισε, διότι καὶ ἡ χειροθεσία στὴν κεφαλὴ γίνεται· καὶ ἡ χάρις τοῦ Πνεύματος διδασκάλους καὶ ποιμένες τοῦ κόσμου ὅλου τοὺς Ἀποστόλους χειροτόνησε· καὶ τοῦτο δὲ χωρὶς ἄλλο πρέπει νὰ ξέρουμε, ὅτι τὴν χάρη τοῦ Πνεύματος οἱ Ἀπόστολοι ἔλαβαν, ὄχι τὴν ὑπόσταση· ἡ γὰρ ὑπόστασις οὐ πέμπεται, λέγει ὁ θεῖος Χρυσόστομος. Κι ὁ Χριστὸς ὑποσχέθηκε νὰ πέμψει στοὺς Μαθητές του τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, καὶ τὸ ἔπεμψε, ἤτοι τὴν χάρη, ἀλλὰ πολὺ διαφορετικώτερο ἀπ’ ὅ,τι ἐδίδετο στοὺς Προφῆτες· γιατὶ οἱ Ἀπόστολοι δέχθηκαν ὅλα τὰ χαρίσματα τοῦ Πνεύματος, ἀπ’ τὰ ὁποῖα ἕνα ἢ δύο μόνο δίδονταν στοὺς παλαιοὺς Προφῆτες.

   Καὶ ἄλλος Παράκλητος ὀνομάζεται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο· (διότι καὶ ὁ Χριστὸς Παράκλητος εἶναι καὶ λέγεται, καθὼς τὸν ὀνομάζει καὶ ὁ Ἀπόστολος). Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο λέγεται Παράκλητος μέν, διότι παραμυθεῖται καὶ μᾶς ἀναψύχει καὶ διότι ἐντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν πρὸς τὸν Θεό· ἄλλος δέ, διότι ὁμοούσιος τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Πατρί.

Τῇ ἐπιφοιτήσει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πρεσβείαις τῶν Ἀποστόλων σου, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν.

* «Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν» τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμ. 5ος, σελ. 427-430. (Μικρὴ φραστικὴ διασκευή, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου).