Νουθεσίες
Ὁσίου
Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου*
Φοβᾶστε τήν συγκαταβατικότητά μου… Μοῦ φαίνεται ὅτι δέν εἶμαι καί τόσο ἐπιεικής. Ἔχω ὅμως σάν κανόνα νά τηρῶ σ᾿ ὅλα τό μέτρο. Ἰδιαίτερα ὅσον ἀφορᾶ τίς σωματικές ἀσκήσεις καί τούς κόπους, γιά νά μή βλαφθῆ τό σῶμα. Βέβαια οἱ ἅγιοι Πατέρες ἦσαν πολύ αὐστηροί ὡς πρός τό σῶμα. Ἔκαναν ὅπως λέμε σκληρή ζωή. Προχωροῦσαν ὅμως μέ διάκρισι στήν σκληραγωγία. Ἄρχιζαν μέ κάποια συγκατάβασι καί ὅσο προχωροῦσαν, τόσο καί περισσότερο δουλαγωγοῦσαν τό σῶμα. Στά ἔργα τοῦ Ἀββᾶ Δωροθέου περιγράφεται θαυμάσια αὐτή ἡ τακτική. Τήν ἴδια μέθοδο πρέπει ν᾿ ἀκολουθοῦμε κι ἐμεῖς.
Ὁ ἐγωϊσμός, ἡ ἔπαρσις, ἡ φιλοδοξία εἶναι φρικτές ἀναθυμιάσεις τοῦ ἅδη! Νά συνηθίσετε νά χαίρεσθε περισσότερο ὅταν σᾶς κατηγοροῦν, σᾶς ταπεινώνουν, σᾶς περιφρονοῦν, παρά ὅταν σᾶς ἐπαινοῦν καί σᾶς τιμοῦν. Στό σημεῖο αὐτό βρίσκεται ὁ ἐλπιδοφόρος δρόμος γιά τήν ταπείνωσι.
* «Ὁ Ὅσιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος (1815-1894) ἀποτελεῖ μιά σημαντική μορφή τῆς ρωσικῆς Ὀρθοδοξίας, ἰδιαίτερα γνωστή γιά τήν πλούσια συγγραφική προσφορά καί τόν ἡρωϊσμό της. Ὁ ἡρωϊσμός αὐτός ἐκδηλώθηκε κυρίως μέ δύο παράλογες γιά τό ὀρθολογιστικό πνεῦμα τῆς ἐποχῆς μας πράξεις: Πρῶτον, παραιτήθηκε ἀπό τήν ἐπισκοπική του ἕδρα, γιά νά ζήσει ἀσκητικά. Καί δεύτερον, αὐτοφυλακίσθηκε καί παρέμεινε ἐπί εἰκοσιοκτώ ὁλόκληρα χρόνια ἔγκλειστος σ᾿ ἕνα κελλί τῆς ἐρήμου Βισένσκ!
Ἐνῶ ὅμως ἐγκατέλειψε χάριν τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς τήν ἀρχιερατική του διακονία, ὁ Κύριος τοῦ Ἀμπελῶνος τοῦ ἀνέθεσε μιά ἄλλη ποιμαντική, τήν «ταχυδρομική ποιμαντική». Δεχόταν καθημερινά ἀπό εἴκοσι μέχρι σαράντα ἐπιστολές, ἀπό διάφορα πρόσωπα καί μέρη, μέ ἐρωτήματα ἐπί ποικίλων θεμάτων. Καί συνήθως ἀπαντοῦσε σέ ὅλες. Ἔτσι στό διάστημα τῶν εἰκοσιοκτώ ἐτῶν τῆς ἔγκλειστης ζωῆς του ἔγραψε χιλιάδες ἐπιστολές πού διακρίνονται γιά τήν ἁπλότητα, τή φυσικότητα καί τή ζωντάνια τους.
Οἱ ἐπιστολές αὐτές πρόσφεραν καί συνεχίζουν νά προσφέρουν καθοδήγηση καί παρηγορία σέ ἀναρίθμητες ψυχές. Πολλές εἶχαν ἐκδοθῆ σέ τόμους ἐνῶ ἀκόμα ζοῦσε.»
* Ἀπὸ τὸ θαυμάσιο βιβλίο: «ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ
ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ», ἐκδόσεις Ἱ. Μ. Παρακλήτου, Ὠρωποῦ Ἀττικῆς 1989.