Ἡ Μεσοπεντηκοστή

Ἡ Μεσοπεντηκοστή

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ*

Ἑστὼς διδάσκει τῆς Ἑορτῆς ἐν μέσῳ,

Χριστὸς Μεσσίας τῶν διδασκάλων μέσον.

   Τὴν Τετάρτη ἀπὸ τῆς Κυριακῆς τοῦ Παραλύτου, ἑορτάζουμε τὴν Μεσοπεντηκοστή. Δὲν ἐννοοῦμε ὅμως Πεντηκοστὴ τὴν Πεντηκοστὴ τῶν Ἑβραίων, ἀλλὰ τὴν ἡμέρα, τὴν ὁποία ἀριθμοῦμε ἀπ’ τὴν ἡμέρα τῆς Ἁγίας Ἀναστάσεως, –ὅποιον μῆνα τύχει, εἴτε Μάρτιο δηλαδή, εἴτε Ἀπρίλιο–, ἕως τὴν Κυριακὴ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τούτης τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς τὸ μέσον ἑορτάζουμε σήμερα, ἐπειδὴ ἀπὸ τὰ δύο ἄκρα ἔχει αὐτὴ ἡ Τετάρτη τὶς δύο μεγαλώτατες ἑορτές, δηλαδὴ τῆς Ἀναστάσεως καὶ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· καὶ τρόπον τινα εἶναι ὡς σύνδεσμος τῶν δύο, καὶ μεγαλύνεται καὶ λαμπρύνεται ἀπὸ τῶν δύο τὰ μεγαλεῖα καὶ τὶς λαμπρότητες.

   Πρέπει ὅμως νὰ ξέρουμε, ὅτι ἐπειδὴ καὶ λέγει ὁ θεῖος Εὐαγγελιστὴς ὅτι τῆς ἑορτῆς μεσούσης, ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς τὸ ἱερὸν καὶ ἐδίδασκε κ.τ.λ. καὶ ἡ Ἐκκλησία συχνάκις ψάλλει, ὅτε τὸ μέσον τῆς ἑορτῆς ἐπέστη, καὶ τὸ θαῦμα συμπαραλαμβάνει τοῦ Παραλύτου· πρέπει, λέγω, νὰ ξέρουμε, ὅτι τὸ μὲν θαῦμα τοῦ Παραλύτου ὁ Χριστὸς τέλεσε στὶς ἡμέρες τῆς ἑβραϊκῆς Πεντηκοστῆς, τὴν ὁποία ἀριθμοῦσαν ἀπὸ τὸ νομικό τους Πάσχα, τέλεσε δηλαδὴ αὐτὸ ἔτι ζῶν, προτοῦ νὰ παραδοθεῖ καὶ νὰ σταυρωθεῖ. Τὸ δὲ μέσον, ποὺ λέγει ὁ Εὐαγγελιστής, δὲν ἐννοεῖ τὸ μέσον τῆς ἑβραϊκῆς Πεντηκοστῆς ἀλλὰ τῆς Σκηνοπηγίας, τὴν ὁποία εἶχαν μεγάλη ἑορτὴ ἴση μὲ ἐκείνη τοῦ Πάσχα. Διότι ὁ Μωϋσῆς διὰ προστάγματος Θεοῦ στὸ Λευϊτικὸ νομοθέτησε στοὺς Ἑβραίους, νὰ κάνουν δέκα ἑορτὲς κάθε χρόνο τῶν ὁποίων ἡ πρώτη ἦταν τὸ Πάσχα, καὶ ἡ τελευταία ἦταν τῆς Σκηνοπηγίας· περὶ τῆς ὁποίας λέγει ὅτι ἀπ’ τὸν πρῶτο μῆνα, ποὺ ἦταν ὁ Μάρτιος, στὸν ὁποῖο ἑόρταζαν τὸ Πάσχα, ἀριθμοῦντες μῆνες ἑπτά, στὶς δεκαπέντε τοῦ ἑβδόμου, ποὺ εἶναι γιὰ μᾶς ὁ Σεπτέμβριος, νὰ κάνουν ἑορτὴ κατ’ ἔτος τῶν σκηνῶν πρὸς ἐνθύμηση, λέγει, διότι βγαίνοντας ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο κατοικοῦσαν σαράντα χρόνους σὲ σκηνές, δηλαδὴ σὲ τέντες, ὄχι σὲ σπίτια καὶ πόλεις. Γι’ αὐτὸ καὶ προστάζει νὰ μπαίνουν καὶ αὐτοὶ σὲ σκηνές, καὶ κλάδους χλοεροὺς καὶ πληγὲς νὰ λαμβάνουν, γιὰ σημάδι καὶ ἐνθύμηση ἐκείνου τοῦ καιροῦ καὶ τῆς κακοπάθειας στὴν ἔρημο καὶ τούτη τὴν ἑορτὴ προστάζει νὰ τὴν ἐπιτελοῦν ὀκτὼ ἡμέρες, πλὴν τὴν πρώτη καὶ τὴν ἐσχάτη, δηλαδὴ τὴν ὀγδόη, μὲ ὅλη τὴν τελειότητα καὶ παντελῆ ἀργία ἀπὸ κάθε ἔργο λατρευτό.

   Λέγει λοιπὸν ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὅτι ἀφοῦ ἔκαμε τὸ θαῦμα στὸν παράλυτο, ἀνεχώρησε ὁ Ἰησοῦς στὴν Γαλιλαία, παραχωρῶντας στὸν φθόνο τῶν Ἰουδαίων, ποὺ ἀπὸ τὴν λύσσα τους μελέτησαν καὶ νὰ τὸν φονεύσουν. Ἔπειτα ἀφοῦ διηγήθηκε πολλὰ καὶ ἐξαίσια, ποὺ ἐν τῷ μεταξὺ ἔπραξε σ’ ἐκεῖνα τὰ μέρη, λέγει πὼς ἔφθασε καὶ ἡ ἑορτὴ τῆς Σκηνοπηγίας, καὶ ὅτι ἀφοῦ ἀνέβηκαν στὰ Ἱεροσόλυμα γιὰ τὴν ἑορτὴ οἱ νομιζόμενοι ἀδελφοί του, ὕστερα ἀνέβηκε καὶ αὐτός, στὴν ἀρχὴ μὲν κρυφά· καὶ ἐπειδὴ ζήτηση γινόταν περὶ αὐτοῦ, τάχα ἔρχεται ἢ δὲν ἔρχεται στὴν ἑορτή. Τέλος παρουσιάσθηκε σ’ ὅλους κατὰ τὸ μέσον τῆς ἑορτῆς, καθὼς ὁ Εὐαγγελιστὴς ρητῶς λέγει· ἤδη δὲ μεσούσης τῆς ἑορτῆς ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς τὸ ἱερόν, καὶ τὰ ἑξῆς· ὥστε δὲν ἐννοεῖται ἑορτὴ μεσάζουσα τῆς Πεντηκοστῆς ἀλλὰ τῆς Σκηνοπηγίας· ἀλλὰ κατὰ τὸ ἁπλούστερον, μετὰ τὸ θαῦμα τοῦ παραλύτου, μέσον ἑορτῆς λέγουν καὶ ψάλλουν τῆς Πεντηκοστῆς· πλὴν ὅμως τὸ ἀκριβὲς τῆς διηγήσεως ἔτσι ἔχει, ὅπως ἐμεῖς διασαφηνίσαμε. Ἐπειδὴ λοιπόν, μὲ τὴν διδασκαλία ποὺ ἔκαμε σήμερα ὁ Χριστὸς φανερὰ στὸ ἱερὸ ἀπέδειξε ὅτι αὐτὸς ἦταν ὁ ὑπὸ τοῦ Μωϋσέως προφητευόμενος Μεσσίας· γι’ αὐτὴ τὴν αἰτία καὶ ἀκόμη γιὰ τὰ προειρημένα μεγαλεῖα τὴν παροῦσα ἐπιτελοῦμε ἑορτὴ καὶ ὀνομάζουμε Μεσοπεντηκοστή.

Τῷ ἀπείρῳ ἐλέει σου, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν.

* «Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν» τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμ. 5ος, σελ. 400-402. (Μικρὴ φραστικὴ διασκευή, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου).

 

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. δ΄.

 

Μεσούσης τῆς Ἑορτῆς, διψῶσαν μου τὴν ψυχήν, εὐσεβείας πότισον νάματα· ὅτι πᾶσι Σωτὴρ ἐβόησας· Ὁ διψῶν ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω. Ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.

 

Κοντάκιον. Ἦχος δ΄. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ…

 

Τῆς Ἑορτῆς τῆς νομικῆς μεσαζούσης, ὁ τῶν ἁπάντων Ποιητὴς καὶ Δεσπότης, πρὸς τοὺς παρόντας ἔλεγες Χριστὲ ὁ Θεός. Δεῦτε καὶ ἀρύσασθε, ὕδωρ ἀθανασίας. Ὅθεν σοι προσπίπτομεν, καὶ πιστῶς ἐκβοῶμεν· Τοὺς οἰκτιρμούς σου δώρησαι ἡμῖν· σὺ γὰρ ὑπάρχεις πηγὴ τῆς ζωῆς ἡμῶν.