Τυπολατρεία - Τιμωρία

Τυπολατρεία - Τιμωρία

Τοῦ μακαριστοῦ

Ἀρχιμ. Ἰωὴλ Γιαννακοπούλου*

π. Ἰωὴλ Γιαννακόπουλος

   1) Τυπολατρεία. Ὅσο ὡραία εἶναι ἡ μετάνοια, ἡ ὁποία ἔχει βάθος, τόσο τρομερὴ εἶναι ἡ τυπολατρεία, ἡ ὁποία εἶναι μόνον ἐπιφάνεια. Δύο τυπολάτρες ὁ Κύριος μαστίγωσε: τοὺς Φαρισαίους καὶ Σαδδουκαίους. Οἱ Φαρισαῖοι ἦσαν θρησκευόμενοι, οἱ Σαδδουκαίοι ἦσαν θρησκευτικῶς ἀδιάφοροι. Καὶ οἱ δύο ὅμως καυχώντουσαν, ὅπως εἴδαμε, στὸ αἷμα τοῦ Ἀβραάμ, τὸ ὁποῖο ἔρρεε στὶς φλέβες τους. Δύο εἴδη τυπολατρῶν ὑπάρχουν καὶ σήμερα: Οἱ θρησκευόμενοι καὶ οἱ θρησκευτικῶς ἀδιάφοροι.

   Οἱ θρησκευόμενοι τυπολάτρες εἶναι πολλοί. Μερικοὶ ἀπ’ αὐτούς:

   Ὁ πιστὸς ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἐκκλησιάζεται ἀλλὰ οὐδεμία προσοχὴ δίδει στὰ ψαλλόμενα καὶ οὐδεμία ψυχικὴ ὠφέλεια λαμβάνει ἀπὸ τὰ τελούμενα μέσα στὴν Ἐκκλησία, εἶναι τυπολάτρης.

   Ὁ Χριστιανός, ὁ ὁποῖος ἐξομολογεῖται ἀλλὰ οὐδένα παλμὸ αἰσθάνεται κατὰ τὴν ἐξομολόγηση καὶ οὐδεμία πρόοδο ἔχει μετὰ ἀπὸ αὐτήν, ἀλλὰ ἀρκεῖται σὲ ἁπλῆ συγχωρητικὴ εὐχή, εἶναι τυπολάτρης.

   Ἡ γυναῖκα, ἡ ὁποία κάμνει πολλοὺς σταυροὺς ἀλλὰ κανένα σταυρό της ὑπομένει, εἶναι τυπολάτρισσα.

   Ἡ γυναῖκα, ἡ ὁποία ἀσπάζεται τὶς εἰκόνες, ἀλλὰ δὲν ἀγαπᾶ τὴν γειτόνισσά της, εἶναι τυπολάτρισσα.

   Ἡ γυναῖκα ἐκείνη, ἡ ὁποία χύνει ἕνα κόμπο λάδι στὰ γεμάτα ἀπὸ λάδι κανδήλια, ὥστε νὰ χυθεῖ τὸ λάδι καὶ νὰ λερωθεῖ τὸ δάπεδο τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι τυπολάτρισσα.

   Ἡ γυναῖκα ἐκείνη, ἡ ὁποία κάνει πολλὲς μετάνοιες, δὲν αἰσθάνεται ὅμως μέσα της οὐδεμία μετάνοια, εἶναι τυπολάτρισσα.

   Ὁ χριστιανὸς ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος νηστεύει τὸ λάδι, τρώγει ὅμως μὲ τὴν κατάκρισή του τὴν ὑπόληψη τοῦ ἄλλου, τοῦ πλησίον του, εἶναι τυπολάτρης.

   Τυπολάτρες ὅμως εἶναι καὶ μερικοὶ θρησκευτικῶς ἀδιάφοροι. Μερικοὶ ἀπ’ αὐτούς:

   Τυπολάτρες εἶναι οἱ σημερινοὶ ἐνοικιαστὲς σπιτιῶν, οἱ ὁποῖοι στηριζόμενοι στὸν τύπο τοῦ Νόμου, πλούσιοι ὄντες, πληρώνουν ἐλάχιστο ἐνοίκιο καὶ ἀδικοῦνε τοὺς ἰδιοκτῆτες τους.

   Τυπολάτρες εἶναι οἱ θρησκευτικῶς ἀδιάφοροι σημερινοὶ Σαδδουκαῖοι, οἱ ὁποῖοι ἐνῶ δὲν πιστεύουν σὲ Ἁγίους -ἴσως οὔτε σὲ Θεό- ἑορτάζουν τὴν ὀνομαστική τους ἑορτή, διότι ἔχουν τὸ ἴδιο ὄνομα μὲ κάποιον Ἅγιο.

   Σαδδουκαῖοι τυπολάτρες εἶναι οἱ στηριζόμενοι στοὺς προγόνους τους καὶ καυχώμενοι γιὰ τὸ οἰκογενειακό τους ὄνομα, ἐνῶ αὐτοὶ προσωπικῶς οὐδεμιὰ ἀξία ἔχουν.

   Σαδδουκαῖοι τυπολάτρες εἶναι οἱ σημερινοὶ κοσμικοὶ Φαρισαῖοι, οἱ ὁποῖοι ἐπιδίδονται σὲ σωματικὲς πλύσεις καὶ καθαριότητες καὶ φαίνονται ἔξωθεν μὲν ὡραῖοι, ἐσωτερικὰ εἶναι πλήρεις ψυχικῆς ἀκαθαρσίας.

   Τυπολάτρισσες τῆς ἀριστοκρατικῆς κοινωνίας εἶναι οἱ μεγαλοκυρίες, οἱ ὁποῖες ἐνῶ φοροῦν μαῦρο φόρεμα γιὰ τὸν θάνατο ἑνὸς προσφιλοῦς τους προσώπου, τὸ φόρεμά τους εἶναι τόσο ἔξωμο,  ὥστε ὄχι πένθος ἀλλὰ τύπο πένθους δείχνει καὶ χρησιμοποιεῖται τὸ ἔξωμο τοῦτο μαῦρο φόρεμα πρὸς ἐπίδειξη τῆς λευκῆς σάρκας τους.

   Ἀλλὰ καὶ γενικά, πόσα τυπικὰ χαμόγελα κρύβουν δηλητήριο στὴν ψυχὴ καὶ πόσες οὐσίες χάνονται στοὺς κοινωνικοὺς τύπους!

   Ὅσο ὡραία εἶναι ἡ μετάνοια, ἡ ὁποία ἔχει βάθος καὶ ὡραιότητα, ὅπως εἴδαμε, ἄλλο τόσο τρομερὴ εἶναι ἡ τυπολατρεία, ἡ ὁποία εἶναι μόνον ἐπιφάνεια καὶ ἡ ὁποία ἄλλοτε μὲν εἶναι κρύα καὶ χωρὶς περιεχόμενο, ἄλλοτε δὲ ἔχει περιεχόμενο δηλητηριῶδες. Ὁ Κύριος τὴν τυπολατρεία αὐτὴ τὴν παρομοιάζει σὰν φίδι τῆς χειρότερης ράτσας, ὀνομάζοντας τοὺς Φαρισαίους καὶ Σαδδουκαίους γεννήματα ἐχιδνῶν¹. Τὰ φίδια εἶναι κρύα καὶ δηλητηριώδη. Τὸ ἴδιο εἶναι καὶ ἡ τυπολατρεία κρύα καὶ δηλητηριώδης.

   Καὶ πράγματι! Πόσο κρῦο πρᾶγμα εἶναι ὁ τυπικὸς ἐκκλησιασμός, τὰ  τυπικὰ σταυροκοπήματα, οἱ τυπικοὶ ἀσπασμοὶ τῶν εἰκόνων! Πόσο δηλητηριώδης εἶναι στὴν οἰκονομικὴ συντήρηση ἑνὸς φτωχοῦ ἰδιοκτήτη ὁ τυπικὸς Νόμος τοῦ ἐνοικιαστή! Πόσο δηλητηριῶδες εἶναι στὴν ψυχικὴ ὑγεία τοῦ νέου τὸ τυπικὸ πένθος τῆς μεγαλοκυρίας, ἡ ὁποία μὲ τὸ ἔξωμο μαῦρο φόρεμά της ἐπιδεικνύει τὶς λευκές της σάρκες! Πόσο δηλητηριῶδες εἶναι στὴν καλαισθησία τοῦ Ναοῦ τὸ χύσιμο τοῦ λαδιοῦ στὰ γεμάτα κανδήλια τῆς τυπολάτρου γυναῖκας! Πόσο δηλητηριώδης εἶναι ἡ κατάκριση τοῦ νηστεύοντος τὸ ἔλαιο καὶ τρώγοντος τὴν ὑπόληψη τοῦ ἄλλου! κ.λ.π. Ἀπαραίτητη ἑπομένως εἶναι ἡ τιμωρία τούτων.

   2) Τιμωρία. Μὲ φωτιὰ ἀπειλεῖ ὁ Κύριος τοὺς τυπολάτρες Φαρισαίους καὶ Σαδδουκαίους, οἱ ὁποῖοι μοιάζουν μὲ κρύα φίδια, τὰ ὁποῖα κρύβονται στὶς κρύες πέτρες.

   Ἡ τιμωρία εἶναι διπλῆ. Μία ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους ἐδῶ, καὶ δεύτερη ἀπὸ τὸν Θεὸ στὴν ἄλλη ζωή. Ἡ ἐδῶ τιμωρία συνίσταται στὸ ὅτι, εἶναι κρύοι σὰν τὰ κρύα φίδια κρυμμένα στὶς κρύες πέτρες. Ἡ τιμωρία ἐκεῖ συνίσταται στὸ ὅτι θὰ περάσουν ἀπὸ φωτιά. Καὶ πράγματι! Οἱ τυπολάτρες εἶναι πέτρες. Οἱ πέτρες εἶναι κλειστές, κρύες, σκηρὲς καὶ χωρὶς πρόοδο. Καὶ οἱ τυπολάτρες εἶναι στεγνοί, κλειστοί, κρύοι, σκληροὶ δίχως πρόοδο σὰν τὴν πέτρα. Πόση τιμωρία ἔχει ὁ τυπικὸς ἐκκλησιασμός, ἡ τυπικὴ ἐξομολόγηση, τὰ τυπικὰ σταυροκοπήματα, ἀφοῦ αὐτὰ εἶναι στεγνὰ καὶ κρύα σὰν τὴν πέτρα! Πόση τιμωρία ἔχει ὁ στηριζόμενος στὸν τύπο τοῦ Νόμου ἀδικῶντας ὡς ἐνοικιαστὴς τὸν ἰδιοκτήτη του, καταπατῶντας τὴν συνείδησή του καὶ οὐδέποτε προοδεύοντας! Πόσο τιμωρεῖ τὸν ἑαυτό του, ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος μὲ τὴν τυπολατρεία τῶν προγονικῶν θριάμβων στεγνώνει μέσα του καὶ οὐδένα παλμὸ προσωπικῆς ἀξίας αἰσθάνεται! Πόση τιμωρία ἐπιβάλλει στὸν ἑαυτό του ὁ τυπολάτρης, ὁ ὁποῖος κρύος καὶ κλειστὸς σὰν τὴν πέτρα οὐδέποτε προοδεύει! Πόσο σκληρὸς καὶ ἀδιόρθωτος σὰν τὴν πέτρα εἶναι αὐτὸς ποὺ σκεπάζει τὶς ἐσωτερικές του ψυχικὲς ἀσχήμιες μὲ ἐξωτερικοὺς καλλωπισμοὺς κ’ ἐνδύματα. Πόσο σκληρὴ εἶναι ἡ ὑποκριτικὴ τυπολατρεία τοῦ πένθους σὰν τὴν πέτρα τῆς πενθοφορούσης γυναῖκας, ἡ ὁποία βρίσκει τὴν εὐκαιρία μὲ τὸ πένθος της νὰ δείξει τὰ κάλλη της! Πόσο κλειστὴ σὰν τὴν πέτρα ὄχι μόνο στὰ μάτια τῶν ἄλλων, ἀλλὰ καὶ στὰ ἴδια τους τὰ βλέμματα, ρίχνοντες στάχτη στὰ μάτια τους, εἶναι ὅσοι γιορτάζουν ἑορτὴ τοῦ ἁγίου, τὴν ὁποία δὲν πιστεύουν! Ἰδοὺ ἡ ἐδῶ τιμωρία τῶν τυπολατρῶν: εἶναι κρύοι, κλειστοί, στεγνοί, σκληροὶ καὶ δίχως πρόοδο!

   Ἀλλὰ ἡ πέραν τοῦ τάφου τιμωρία εἶναι χειρότερη κι ἀποτέλεσμα τῆς ἐδῶ διαγωγῆς τους. Ποιά εἶναι ἡ τιμωρία ἐκείνη;

Τὸ πῦρ, ἡ φωτιά. Τὶς πέτρες μόνο ἡ φωτιὰ τὶς καταβάλλει. Καὶ τοὺς τυπολάτρες μόνο τὸ πῦρ τῆς αἰώνιας κόλασης θὰ συντρίψει. Καὶ πράγματι! Ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι τυπικῶς ἐξομολογοῦνται, ἐκκλησιάζονται καὶ σταυροκοπιοῦνται χωρὶς οὐδεμιὰ συγκίνηση καὶ συντριβή, θὰ συντριβοῦν ἀπ’ τὸ πῦρ τῆς αἰώνιας κόλασης. Ἐκεῖνοι οἱ τυπολάτρες, οἱ ὁποῖοι δὲν φωτίσθηκαν ἐδῶ, ὥστε νὰ δοῦν τὴν τυπολατρεία τους, θὰ καοῦν ἐκεῖ. Ἐκεῖνοι οἱ τυπολάτρες, οἱ ὁποῖοι δὲν ἄναψαν ἐδῶ μὲ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὥστε νὰ θερμανθοῦν, ἀλλ’ ἔμειναν κρύες πέτρες, θὰ καοῦν ἐκεῖ ἀπ’ τὸ πῦρ τὸ αἰώνιο. Τὴν φωτιά, ποὺ ἄναψε στὶς νεαρὲς ψυχὲς ἡ τυπολάτρισσα πενθοφοροῦσα κυρία, ἐνῶ αὐτὴ ἔμεινε κρύα σὰν τὴν πέτρα, θὰ τὴν βρεῖ ἐκεῖ. Τὴν ἀδικία, μὲ τὴν ὁποία ἔκαψε ὁ τυπολάτρης ἐνοικιαστὴς τὸν φτωχὸ ἰδιοκτήτη του κ’ ἔμεινε ἀδιάφορος σὰν τὴν πέτρα, θὰ πληρώσει ἐκεῖ. Ἡ κρύα σὰν τὴν πέτρα ἐπιφάνεια τοῦ καλλωπιζόμενου καὶ στὸ βάθος βρωμεροῦ καλοντυμένου κυρίου, θὰ καεῖ ἀπ’ τὸ πῦρ τῆς αἰώνιας καταδίκης. Ἡ καύχησή σου γιὰ τοὺς προγονικούς σου θριάμβους καὶ τὰ ὀνόματα τῶν οἰκογενειῶν, τὰ ὁποῖα σ’ ἐμπόδισαν νὰ γίνεις καλύτερος, θὰ σὲ στείλουν στὸ πῦρ τῆς αἰώνιας καταδίκης, ἔστω κι ἂν ἔχεις ὡς πρόγονο ἁγιώτατον ἄνθρωπο, τὸν Ἀβραάμ.

Κωνστάντιος ὁ Χλωρός

   Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα τυπολατρείας καὶ τιμωρίας εἶναι ἐκεῖνο τοῦ Κωνσταντίου τοῦ Χλωροῦ², πατέρα τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ὁ Κωνστάντιος ὁ Χλωρὸς προσποιήθηκε κάποτε, ὅτι εἶναι διώκτης τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ὑπερασπιστὴς τῆς εἰδωλολατρείας. Πολλοὶ δημόσιοι ὑπάλληλοι, χριστιανοὶ κατὰ τοὺς τύπους, ἀρνήθηκαν τὸν Χριστιανισμὸ καὶ ἀσπάσθηκαν τὴν εἰδωλολατρεία. Ὁ Κωνστάντιος ἀμέσως τοὺς ἀπέλυσε ἀπ’ τὶς δημόσιες ὑπηρεσίες, λέγοντας, ὅτι ὅσοι διὰ τῆς τυπολατρείας τους ἀπατοῦν τὸν Θεό, θὰ ἐξαπατήσουν εὐκολώτερα τὸν βασιλιᾶ τους! Πόση ἦταν ἡ τυπολατρεία ἐκείνων, καὶ πόση ἡ τιμωρία τῆς τυπολατρείας ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα! Ἰδοὺ ἡ τιμωρία! Ἂς ἀφήσουμε λοιπὸν τὴν τυπολατρεία καὶ ἂς γίνουμε πραγματικοὶ Χριστιανοί.

* Ἀπὸ τὸ βιβλίο: «Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ», δεύτερος τόμος, Καλάμαι 1952, σελ. 16-19. (Οἱ μικρὲς φραστικὲς παρεμβάσεις, τὰ ἔντονα στοιχεῖα, οἱ ὑποσημειώσεις καὶ τὰ σχόλια, ὑπὸ ἱερομ. Ν.)

1. Ματθ. κγ΄ 33.

2. Ὁ Φλάβιος Βαλέριος Κωνστάντιος ἢ Κωνστάντιος Α΄ (Gaius Flavius Valerius Constantius, 31 Μαρτίου 250 – 25 Ἰουλίου 306) ἦταν Ρωμαῖος αὐτοκράτορας ἀπὸ τὸ 293 ἕως τὸ 306, γνωστὸς κυρίως ὡς Κωνστάντιος ὁ Χλωρός, χάρη στοὺς βυζαντινοὺς ἱστορικοὺς ποὺ τοῦ ἔδωσαν τὸ προσωνύμιο «Χλωρὸς» (Chlorus), δηλαδὴ «ὁ Χλωμός», λόγῳ τοῦ χλωμοῦ προσώπου του. Ἦταν ὁ πατέρας τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καὶ ἱδρυτὴς τῆς Δυναστείας τοῦ Κωνσταντίνου. Τὴν πρώτη σύζυγό του Ἁγία Ἑλένη, (μὲ τὴν ὁποία εἶχε μόνον ἕνα γυιὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο τὸν Α΄), τὴν χώρισε κατόπιν συναινέσεως τὸ 293, ὅταν διορίστηκε Καίσαρας στὸ Δυτικὸ τμῆμα τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ἐπειδὴ ἡ ἴδια δὲν ἦταν ἀριστοκρατικῆς καταγωγῆς ἐνῶ σύμφωνα μὲ τὰ τότε Ρωμαϊκὰ ἔθιμα ὁ Καίσαρας θὰ ἔπρεπε νὰ ἔχει γυναῖκα ἀναλόγου ἀριστοκρατικῆς καταγωγῆς. Ὁρισμένα κείμενα τοῦ ἱστορικοῦ Εὐσεβίου Καισαρείας σχετικὰ μὲ τὴν ζωὴ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ἀναφέρουν ὅτι ὁ Χλωρὸς ἦταν Χριστιανός, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι προσποιοῦνταν πὼς ἦταν εἰδωλολάτρης. Κατὰ τὴν περίοδο ποὺ ἦταν Καίσαρας ἐπὶ Διοκλητιανοῦ δὲν πῆρε θέση στοὺς διωγμοὺς ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν. Πέθανε τὸ 306 στὸ Eboracum τῆς Βρετανίας (σημερινὸ Γιὸρκ τῆς Ἀγγλίας). Τότε ὁ γυιός του Κωνσταντῖνος ὁ Α΄ ἀνακηρύχθηκε αὐτοκράτορας ἀπὸ τὸν στρατό.