Κενοδοξία καὶ ἐλεημοσύνη

Κενοδοξία καὶ ἐλεημοσύνη

Ἀρχιμ. Δανιὴλ Ἀεράκη*

Κανονικὸς μαθητής

   Ἀρχίζει τὸ Τριώδιο μὲ τὴν παραβολὴ τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου. Ἂν ὑπῆρχε φωτογραφικὴ μηχανὴ καὶ φωτογραφίζαμε τοὺς δύο τύπους μέσα στὸν ναό, σὲ πρῶτο πλάνο θὰ βλέπαμε ἀσφαλῶς τὸν φαρισαῖο. Αὐτὸς φαντάζει. Ὁ ἄλλος, ὁ τελώνης, μόλις καὶ διακρίνεται σὲ κάποια γωνιά. Στὸν ἐντυπωσιακὸ φαρισαῖο τί βαθμὸ θὰ βάζατε; Σὲ ποιά μαθήματα; Σ’ αὐτά, ποὺ παρουσιάζονται στὸν «ἔλεγχό» του.

   • Στὸ μάθημα τοῦ ἐκκλησιασμοῦ. Δύσκολο μάθημα στὴν ἐποχή μας. Ἀπὸ τοὺς ἑκατὸ βαπτισμένους χριστιανοὺς μόλις δύο ἕως τρεῖς ἐκκλησιάζονται ἀνελλιπῶς, κάθε Κυριακή. Κι αὐτοὶ ἔρχονται λίγη ὥρα στὸν ναό, περὶ τὸ τέλος τῆς ὅλης ἀκολουθίας, καὶ χωρὶς πολλὴ ὄρεξη. Ὁ φαρισαῖος δίνει ἀνελλιπῶς τὸ «παρὼν» στὸν ἐκκλησιασμό. Κάθε Σάββατο βρίσκεται στὴν λατρευτικὴ σύναξη. Δὲν τοῦ ἀξίζει λοιπὸν ἕνα ἄριστα;

   • Στὸ μάθημα τῆς θρησκευτικότητας. Δύσκολο κι αὐτὸ σήμερα. Οἱ περισσότεροι ἄλλα ἐνδιαφέροντα ἔχουν, κοσμικά, πολιτικά, οἰκονομικά, ἀθλητικά. Λίγοι ἔχουν θρησκευτικὰ ἐνδιαφέροντα, ἀσχολοῦνται μέ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὁ φαρισαῖος εἶναι καθαρὰ θρησκευτικὸς τύπος. Ἀφιερωμένος στὸν Θεό. Δὲν τοῦ ἀξίζει λοιπὸν ἕνα ἄριστα;

   • Στὸ μάθημα τῆς τιμιότητας. Οἱ περισσότεροι βγάζουν λεφτά, ἀκολουθῶντας τὸ σύνθημα: «Ἅρπαξε νὰ φᾶς καὶ κλέψε νἄχεις». Ταυτισμένοι μὲ κομπίνες, ἀτιμίες, λαδώματα, ψέματα, τοκογλυφίες, οἰκονομικὰ σκάνδαλα. Λίγοι αὐτοί, ποὺ δὲν κλέβουν, ποὺ ἀρκοῦνται στὸν τίμιο ἱδρῶτα τους. Σ’ αὐτοὺς φαίνεται ν’ ἀνήκει ὁ φαρισαῖος. Τὸ λέγει ὁ ἴδιος: «Οὐκ εἰμι ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι...» (στ. 11). Δὲν τοῦ ἀξίζει λοιπὸν ἕνα ἄριστα;

   • Στὸ μάθημα τῆς ἠθικῆς. Δύσκολο κι αὐτό. Οἱ περισσότεροι διάγουν ἀνήθικο βίο. Βαρύνονται μὲ ἠθικὲς παρεκτροπές. Πολλοὶ ἄνδρες εἶναι μοιχοὶ μερικοὶ καὶ ζοῦν προκλητικὰ μὲ μοιχαλίδες. Καὶ μάλιστα καυχῶνται ποὺ τσαλαπατοῦν τὸ στεφάνι τους. Λίγοι, ἐλάχιστοι, οἱ πιστοὶ καὶ ἠθικοὶ ἄνθρωποι. Σ’ αὐτοὺς φαίνεται ν’ ἀνήκει ὁ φαρισαῖος. Ἦταν ἠθικός. Δέν τοῦ ἀξίζει λοιπὸν ἕνα ἄριστα;

   • Στὸ μάθημα τῆς νηστείας. Δύσκολο γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἔχουν θεοποιήσει τὴν γαστέρα. Λίγοι τηροῦν τὶς νηστεῖες, ποὺ καθορίζει ἡ Ἐκκλησία ὡς ἄσκηση πνευματική. Ὁ φαρισαῖος νήστευε δύο ἡμέρες τὴν ἑβδομάδα. «Νηστεύω δὶς τοῦ Σαββάτου» (στ. 12).

   • Στὸ μάθημα τῆς προσευχῆς. Πολὺ δύσκολο. Μπορεῖ νὰ συζητοῦμε μὲ ἄλλους ὧρες πολλές. Ἔχουμε ραθυμία στὸ νὰ συζητήσουμε μὲ τὸν Θεό, στὸ νὰ προσευχηθοῦμε. Καὶ στὸν ναό, ποὺ εἶναι τόπος προσευχῆς, λίγοι προσεύχονται. Ὁ φαρισαῖος «ἀνέβῃ εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι» (στ. 10). Δὲν τοῦ ἀξίζει λοιπὸν ἕνα ἄριστα;

   • Στὸ μάθημα τῆς ἐλεημοσύνης. Οἱ περισσότεροι καὶ ἀπὸ τοὺς λεγομένους χριστιανοὺς ἔχουν πάρει διαζύγιο ἀπὸ τὴν ἐλεημοσύνη. Κοιτάζουν τί θὰ πάρουν, ὄχι τί θὰ δώσουν. Λίγοι ἔχουν τρύπια χέρια. Λίγοι δὲν κρατοῦν γιὰ τὸν ἑαυτό τους χρήματα, ἀλλὰ τὰ δίνουν σὲ ἐλεημοσύνες. Ὁ φαρισαῖος ἔκανε τακτὴ καὶ γενναία ἐλεημοσύνη. Ἀπὸ τὰ ἔσοδά του τὸ ἕνα δέκατο τὸ ἔδινε γιὰ ἐλεημοσύνη, «Ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι» (στ. 12). Δὲν τοῦ ἀξίζει λοιπὸν ἕνα ἄριστα;

   ....Εἴμεθα ἐκ τῶν πραγμάτων ἀναγκασμένοι σὲ πολὺ δύσκολα πνευματικὰ μαθήματα νὰ βάλουμε ἄριστα στὸν φαρισαῖο. Ἀλλὰ ξαφνικὰ ἐπεμβαίνει κάποιος καὶ κατεβάζει τὴν βαθμολογία. Ποιός εἶναι ἐκεῖνος, ποὺ βαθμολόγησε στὸ τέλος τῆς παραβολῆς; Ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ὁ Ἀλάθητος κριτὴς καὶ βαθμολογητής. Ἂν βάλει βαθμὸ στὶς πράξεις μας ὁ Χριστός, δὲν χωρεῖ ἀναθεώρηση. Ὁ Χριστὸς ἐξετάζει σὲ βάθος. Εἶναι «ὁ ἐτάζων καρδίας καὶ νεφρούς» (Ψαλμ. ζ΄ 10). Τί βαθμὸ λοιπὸν ἔβαλε ὁ Χριστὸς στὸν φαρισαῖο; Ὄχι ἄριστα, ὄχι λίαν καλῶς, ὄχι καλῶς, ὄχι τὴν βάση, ὄχι ἁπλῶς κάτω ἀπὸ τὴν βάση, ὄχι μηδέν, ἀλλά... κάτω ἀπὸ τὸ μηδέν! Μακάρι γιὰ πολλοὺς ἀνθρώπους ἡ ζωὴ νὰ κατέληγε στὸ μηδέν, στὴν ἀνυπαρξία! Καταλήγει δυστυχῶς κάτω ἀπὸ τὸ μηδέν. Καὶ κάτω ἀπὸ τὸ μηδὲν εἶναι ἡ μὴ δικαίωση, ἡ μὴ σωτηρία, ἡ πτώση στὴν αἰώνια κόλαση. Ἰδοὺ τὰ ἀποτελέσματα τῆς βαθμολογίας τοῦ Κυρίου: «Κατέβῃ οὗτος (ὁ τελώνης) δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ ἐκεῖνος (ὁ φαρισαῖος): ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται» (στ. 14).

   Τρομάζουμε γιὰ τὸ ἀποτέλεσμα. Καὶ συλλογιζόμεθα: Ἂν ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος, μὲ τόσες ἀρετές, δὲν σώθηκε, τότε ποιός θὰ σωθεῖ. Καὶ τρομοκρατημένοι ρωτᾶμε τὸν Κύριο: «Εἰ ὀλίγοι οἱ σωζόμενοι;» (Λουκ. ιγ΄ 23).

Τὸ πολυκέφαλο θηρίο

   Ὑπάρχει, λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἕνα θηρίο, ποὺ καταβροχθίζει ὄχι ζῶα, ὄχι τροφές, ὄχι ἀνθρώπους, ἀλλὰ ἀρετές! Καὶ τὸ θηρίο αὐτὸ ὀνομάζεται κενοδοξία. Ἂν ὁ λύκος καταβροχθίζει ἄκακα πρόβατα, τὸ θηρίο τῆς κενοδοξίας καταβροχθίζει ὄχι ἁπλῶς ἄκακες, ἀλλὰ ἅγιες ἀρετές. Μπορεῖ κάποιος νὰ ἔχει ὅλες τὶς ἀρετές, στὸν ὕψιστο βαθμό, καὶ ὅμως νὰ χαθεῖ. Πῶς; Διότι εἶναι ὑπερήφανος, κενόδοξος.

   Τὸ πρόβλημα κυρίως δὲν εἶναι, ἂν κάποιος ἔχει ἀρετές. Βεβαίως εἶναι καὶ αὐτὸ πρόβλημα, καὶ μάλιστα δύσκολο, ἀφοῦ δύσκολα ἀποκτοῦνται οἱ ἀρετές. Κυρίως ὅμως τὸ πρόβλημα, ποὺ ἔχει ἄμεση σχέση μὲ τὴν δικαίωση, μὲ τὴν σωτηρία, εἶναι τὸ ποῦ στοχεύει ὁ ἄνθρωπος μὲ τὶς ἀρετές. Στοχεύει στὴν δόξα τῶν ἀνθρώπων ἢ στοχεύει στὴν δόξα τοῦ Θεοῦ; Ἀποβλέπει στὸ νὰ τὸν θαυμάζουν οἱ ἄνθρωποι ἢ στὸ νὰ τὸν βλέπει ὁ Θεός; Ἀποσκοπεῖ στὸ χειροκρότημα τῶν ἀνθρώπων ἢ στὸν ἔπαινο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ χειροκρότημα τῶν ἀγγέλων;

   Ὁ φαρισαῖος στόχευε στὴν δόξα τῶν ἀνθρώπων. Κίνητρο ὅλων τῶν πράξεών του ἡ κενοδοξία. Γι’ αὐτὸ χάθηκαν ὅλες οἱ ἅγιες ἀρετές. Ἡ κενοδοξία εἶναι ἀπαιτητική, ἀχόρταγη. Ζητεῖ ἐπίμονα ἱκανοποίηση.

   • Ἄλλοι τὴν ἱκανοποιοῦν μὲ χρήματα. Θέλουν ν’ ἀποκτήσουν χρήματα, γιὰ νὰ κάνουν μεγάλη ζωή, νὰ φαντάζουν ὡς νεόπλουτοι μὲ φανταχτερὰ σπίτια καὶ πολυτελῆ αὐτοκίνητα.

   • Ἄλλοι τὴν ἱκανοποιοῦν μὲ τὴν ἐξουσία. Θέλουν ν’ ἀνεβοῦν ψηλὰ ὄχι γιὰ νὰ διακονήσουν τὸν λαό, ἀλλὰ γιὰ νὰ θαυμάζονται ἀπὸ τὸν λαό.

   • Ἄλλοι τὴν ἱκανοποιοῦν μὲ ἐπιστημονικὲς γνώσεις καὶ μὲ πτυχία. Ἐπιδεικνύουν τὶς γνώσεις τους, ξευτελίζοντας τοὺς τελῶνες τῆς ἀγραμματοσύνης.

   • Ἄλλοι, ἰδίως γυναῖκες, τὴν ἱκανοποιοῦν μὲ τὸ ἐξωτερικὸ κάλλος, μὲ τὴν ὀμορφιὰ καὶ τὰ στολίδια τους. Πόσο στοιχίζει ἡ κενοδοξία τῶν γυναικῶν, «ἡ βλακεία τῶν γυναικῶν», κατὰ τὸν Χρυσόστομο! Προκειμένου νὰ ἑλκύσουν τὸν θαυμασμὸ καὶ ν’ ἀκούσουν ἕνα κολακευτικὸ λόγο σπαταλοῦν ὑπέρογκα ποσά.

   Τὸ θηρίο ὅμως τῆς κενοδοξίας ζητεῖ τροφὴ καὶ ἀπὸ τοὺς θρησκευτικοὺς τύπους. Παγιδεύονται ἀπὸ τὴν κενοδοξία καὶ οἱ θρησκευτικοὶ ἄνθρωποι. Καὶ προσφέρουν ὅ,τι ἐκλεκτότερο ὑπάρχει, τὶς ἀρετές. Λέγει χαρακτηριστικὰ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Δεινὸν τὸ πάθος τῆς κενοδοξίας καὶ πολυκέφαλον. Οἱ μὲν γὰρ ἀρχῆς διὰ ταύτην, οἱ δὲ χρημάτων, οἱ δὲ ἰσχύος ἔρωντες. Ὁδῷ δὲ βαδίζουσα καὶ ἐπὶ τὴν ἐλεημοσύνην ἔρχεται καὶ νηστείαν καὶ εὐχὰς καὶ διδασκαλίας καὶ πολλαὶ αἱ τοῦ θηρίου τούτου κεφαλαί» (Ε.Π.Ε. 11, 746-748).

Ἐλεημοσύνη σαλπίζουσα!

   Ἡ κενοδοξία καταβροχθίζει καὶ τὴν ἀρετή, ποὺ περισσότερο ἀπὸ ὅλες μᾶς κάνει νὰ μοιάσουμε μὲ τὸν Θεό. Πρόκειται γιὰ τὴν ἐλεημοσύνη. Ὁ Θεὸς εἶναι Θεὸς ἐλέους καὶ οἰκτιρμῶν. Μᾶς ἐλεεῖ ὑλικά, προσφέροντας δωρεὰν τόσα ἀγαθά του. Μᾶς ἐλεεῖ καὶ πνευματικά. Ὁ Κύριος ἐλεοῦσε καθημερινά. Ἀποτελεῖ ὑπόδειγμα ὄχι ἁπλῶς τῆς ἐλεημοσύνης, ἀλλὰ τῆς κρυφῆς, τῆς ἀκενοδόξου ἐλεημοσύνης. Ἡ ἐντολή του ὕστερα ἀπὸ πολλὰ θαύματά του: «Ὁρᾶτε, μηδεὶς γινωσκέτω» (Ματθ. θ΄ 30). Δυστυχῶς ἐμεῖς δὲν ἔχουμε σχέση μὲ τὴν ἐλεημοσύνη τοῦ Κυρίου. Ἔχουμε μᾶλλον σχέση μὲ τὴν ἐλεημοσύνη τοῦ φαρισαίου.

   Ὁ Θεὸς θέλει κρυφὴ τὴν ἐλεημοσύνη. Φανερὴ καὶ ἐπιδεικτικὴ τὴν θέλει ὁ Διάβολος. Κι ἐμεῖς τοῦ κάνουμε τὸ χατήρι. Παίρνουμε τὴν σάλπιγγα καὶ σαλπίζουμε κάθε καλό, ποὺ τάχα κάνουμε. Δίνουμε μία δωρεὰ καὶ θέλουμε ὁπωσδήποτε νὰ γραφεῖ τὸ ὄνομά μας στὸν πίνακα τῶν δωρητῶν. Φτιάχνουμε κάτι στὸ ναὸ καὶ θέλουμε νὰ γραφεῖ τὸ ὄνομά μας στὴν εἰκόνα ἢ στὸν πολυέλαιο. Κάνουμε ἐλεημοσύνη «πρὸς τὸ θεαθῆναι» (Ματθ. ς΄ 1), ἀπὸ κενοδοξία. Ἐλεημοσύνη, ποὺ γίνεται ἀπὸ κενοδοξία, εἶναι ἀνώφελος. Δὲν πρόκειται ν’ ἀμειφθεῖ ἀπὸ τὸν Θεό. Ἰσχύουν γι’ αὐτὴν τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ: «Ὅταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μὴ σαλπίσῃς ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ ἐν ταῖς ρύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων. Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν» (Ματθ. ς΄ 2).

Κλέπτης καί... μαστροπός!

   Θέλετε νὰ καταλάβετε τί κακὸ κάνουμε μὲ τὴν κενόδοξη ἀρετή, καὶ εἰδικὰ μὲ τὴν κενόδοξο ἐλεημοσύνη; Τὴν ὡραιότερη κόρη τοῦ οὐρανοῦ τὴν καθιστοῦμε βδελυκτὴ ἐνώπιον τοῦ Κυρίου!

   • Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι πράξη ἀγάπης καὶ φιλανθρωπίας. Ἡ κενοδοξία τὴν μεταβάλλει σὲ πράξη σκληρότητας καὶ ἀπανθρωπιᾶς. Εἶναι κάποιος φτωχός; Ἔχει ἀνάγκη; Ἂν κάνεις φανερὰ τὴν πρὸς αὐτὸν ἐλεημοσύνη καὶ διαδίδεις παντοῦ, ὅτι βοήθησες τὸν τάδε, μοιάζει σὰν νὰ παίρνεις ἕνα μαστίγιο καὶ νὰ κτυπᾷς τὸν φτωχό, ποὺ ὅσο φτωχὸς κι ἂν εἶναι, ἔχει ὅμως καὶ αὐτὸς ἀξιοπρέπεια. Τὸν διαπομπεύεις μὲ τὴν κενοδοξία σου, ὅπως ὁ φαρισαῖος διαπόμπευσε τὸν φτωχὸ σὲ ἀρετὲς τελώνη. Ἔτσι λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Πανταχοῦ κενοδοξία κακόν, μάλιστα ἐπὶ φιλανθρωπίας, ὅτι ἐσχάτη ἐστὶν ὠμότης, τὰς ἀλλοτρίας ἐκπομπεύουσα συμφοράς, καὶ μόνον οὐχὶ ὀνειδίζουσα τοὺς ἐν πτωχείᾳ» (Ε.Π.Ε. 11, 752).

   • Φαντασθεῖτε κάποιον νὰ ἔχει θησαυρό, ποὺ μπορεῖ μ’ αὐτὸν ν’ ἀγοράσει ἕνα διαμέρισμα. Ξαφνικὰ ἔρχεται ἕνας κλέπτης, τοῦ κλέβει τὸν θησαυρὸ καὶ ὁ ταλαίπωρος παραμένει ἄστεγος. Ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι θησαυρός. Μ’ αὐτὸν ἀποκτᾶ κανεὶς διαμέρισμα στὴν πολιτεία τοῦ Θεοῦ, οἰκία στὸν παράδεισο. «Ὁ ἐλεῶν πτωχὸν δανείζει Θεῷ» (Παροιμ. ιθ΄ 17). Ἔρχεται ὅμως ἡ κενοδοξία καὶ κλέβει τὸν θησαυρὸ τῆς ἐλεημοσύνης καὶ τὸ δικαίωμα νὰ ἐλπίζουμε στὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἡ κλέφτρα κενοδοξία θὰ μᾶς ἀφήσει ἀστέγους. Θὰ μᾶς ἀφήσει ἔξω ἀπὸ τὴν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Λέγει σχετικὰ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ὦ τῆς καινῆς συμφορᾶς καὶ τοῦ ἀλλοκότου τούτου πάθους! ὅπου σὴς οὐκ ἀφανίσει, οὐδὲ κλέπτης διορύττει, κενοδοξία σκορπίζει. Οὗτος ὁ σὴς τῶν ἐκεῖ θησαυρῶν. Οὗτος ὁ κλέπτης τῆς εὐπορίας τῆς ἐν οὐρανοῖς. Οὗτος τὸν ἄσυλον ὑποσύρει πλοῦτον. Τοῦτο πάντα λυμαίνεται καὶ διαφθείρει» (Ε.Π.Ε. 11, 754).

   • Φαντασθεῖτε μία μητέρα νὰ ἔχει κόρη ὡραία καὶ παρθένο. Ἐνῶ ἡ κόρη εἶναι δυνατὸν νὰ καταστεῖ νύμφη τοῦ καλύτερου νυμφίου, τὴν παίρνει ἡ μητέρα της καὶ τὴν σπρώχνει σὲ πορνεῖο. Τὴν παραδίδει σὲ μαστροπό! Ἡ μητέρα γίνεται προαγωγὸς τῆς θυγατέρας... Θυγατέρα τοῦ Οὐρανοῦ ἡ ἐλεημοσύνη. Ἡ ψυχή μας μὲ τὴν ἐλεημοσύνη μπορεῖ νὰ γίνει νύμφη τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ. Κι ἐμεῖς παίρνουμε τὴν οὐράνια καὶ πανέμορφη κόρη καὶ τὴν παραδίδουμε στὸν μαστροπό, στὸν ἐκπορνευτῆ τοῦ κακοῦ, τὸν Διάβολο. Πῶς; Μὲ τὴν κενοδοξία. Τί φοβερὸ πρᾶγμα!

   Ἡ παρθένος ἐλεημοσύνη καταντᾶ πόρνη! Ἡ κενοδοξία ρίχνει τὸ διαμάντι στὸν βοῦρκο.

Ἡ ἀληθινὴ δόξα

   Ἡ κενοδοξία καταστρέφει τὴν ἐλεημοσύνη. Ὁ κενόδοξος προσφέρει ἐλεημοσύνη ὄχι μὲ τὸ ἀζημίωτο. Θέλει ἀντάλλαγμα. Καὶ τὸ ἀντάλλαγμα εἶναι ἡ δόξα τῶν ἀνθρώπων. Ψεύτικο ἀντάλλαγμα. Οἱ ἄνθρωποι κατὰ βάθος μισοῦν καὶ σιχαίνονται τὸν κενόδοξο. Λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Οὐδὲν γὰρ οὕτω μισοῦσιν οἱ πολλοί, ὡς τοὺς δεομένους τῆς παρ’ αὐτῶν δόξης. Μυρίας γοῦν κατηγορίας κατ’ αὐτῶν πλέκουσιν» (Ε.Π.Ε. 11, 750). Ὁ κενόδοξος χάνει καὶ τὸ χῶμα καὶ τὸ χρυσάφι. Χῶμα ἡ ἀνθρώπινη δόξα. Ἐφήμερη, πρόσκαιρη. Χρυσάφι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ. Μὲ τὴν ἐλεημοσύνη ἐξασφαλίζεις τὴν δόξα τοῦ Οὐρανοῦ, δόξα μόνιμη, αἰώνια.

   Ποθεῖς, λοιπόν, τὴν δόξα τοῦ Οὐρανοῦ; Νὰ μισήσεις τὴν δόξα τῆς γῆς. Ἡ δόξα τῆς γῆς εἶναι κενοδοξία (μὲ ε), μάταιη, κούφια, δόξα. Ἡ δόξα τοῦ Οὐρανοῦ εἶναι καινοδοξία (μὲ αι), καινούργια δόξα, νέα ζωή. Ἄν, λοιπόν, ζητᾶς τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ, γιατί ἐπιδιώκεις τὴν δόξα καὶ τὸν θαυμασμὸ τοῦ κόσμου; Ρωτάει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Δόξης ἐπιθυμεῖς; Εἶτα οὐκ ἀρκεῖ σοι ἡ παρ’ αὐτοῦ λαμβανομένη, ἡ παρὰ τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς παρὰ ἀνθρώπων ἐρᾶς;» (Ε.Π.Ε. 11, 754).

   Ἐπιθυμεῖς δόξα; Κρύψου ἐδῶ. Κάνε κρυφὰ τὴν ἐλεημοσύνη. Κανεὶς νὰ μὴ τὴν γνωρίσει, ἂν εἶναι δυνατόν, οὔτε καὶ ὁ ἐλεούμενος. Ἀκόμη οὔτε ὁ ἴδιος ὁ... ἑαυτός σου! «Μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου» (Ματθ. ς΄ 3). Φοβᾶσαι, μήπως παραμείνεις κρυμμένος; Τελικὰ δὲν θὰ μείνεις· θὰ σὲ φανερώσει ὁ Θεὸς καὶ θὰ σὲ δοξάσει. «Ὁ πατήρ σου καὶ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. ς΄ 4). Ἂς ἀκούσουμε καὶ πάλι τὸν κήρυκα τῆς ἀληθινῆς ἐλεημοσύνης, τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο: «Καὶ σὺ τοίνυν κατὰ δύναμιν τὴν σήν, ἐλεῶν ἄνθρωπον, ἀπόκλεισον τὰς θύρας. Αὐτὸς δὲ ὁ ἐλεούμενος ἰδέτω μόνος εἰ δὲ οἷόν τε, μηδὲ οὗτος.... Οὐ γὰρ ἀφίησιν ὁ Θεὸς κρυβῆναι, ἀλλ’ ἐὰν σὺ κρύψης, ἐκεῖνος κατάδηλον ποιήσει, καὶ μεῖζον τὸ θαῦμα, καὶ πλέον τὸ κέρδος» (Ε.Π.Ε. 11, 756).

Τὸ φίλτρο τῶν ἀρετῶν

   Ὁ φαρισαῖος μὲ τόσες ἀρετὲς χάθηκε, ἐπειδὴ εἶχε κενοδοξία. Πόσο μᾶλλον θὰ χαθοῦμε ἐμεῖς, ποὺ καὶ κενοδοξία ἔχουμε καὶ ἀρετὲς δὲν ἀποκτήσαμε. Οἱ ἀρετές μας, ἂν φυσικὰ ἔχουμε, μοιάζουν μὲ νερὸ γεμᾶτο λάσπη. Τὸ νερό, γιὰ νὰ καθαρισθεῖ, περνάει ἀπὸ εἰδικὸ φίλτρο. Ἔτσι οἱ ἀρετές μας τότε θὰ εἶναι χρήσιμες πρὸς σωτηρία, ὅταν τὶς περάσουμε ἀπὸ τὸ φίλτρο, ποὺ λέγεται ταπείνωση. Τονίζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Καὶ ἡ ταπεινοφροσύνη ὁμοίως μόριόν ἐστιν ἀρετῆς. Ἀλλ’ ὅμως κἂν ἕτερά τις ἐπιτελέσῃ καλά, ταύτην δὲ μὴ κατορθώσῃ, ἀκάθαρτος παρὰ τῷ Θεῷ. Καὶ δῆλον ἐκ τοῦ φαρισαίου, ὃς μυρίοις κομῶν ἀγαθοῖς, ἐντεῦθεν πάντα ἀπώλεσε» (Ε.Π.Ε. 11, 534).

   Ὁ φαρισαῖος εἶχε ὅλες τὶς ἀρετές. Μία δὲν εἶχε, τὴν ταπείνωση. Καὶ χάθηκε. Ὁ τελώνης εἶχε ὅλες τίς ἁμαρτίες. Εἶχε ὅμως ταπείνωση. Καὶ σώθηκε. Ἡ ταπείνωση εἶναι ὁ δρόμος γιὰ τὴν σωτηρία. Ὅταν ἀλλάζει ἐποχὴ καὶ ἀπὸ τὸ φθινόπωρο μπαίνουμε στὸν χειμῶνα, στρώνουμε στρωσίδι στὸ σπίτι, τάπητα. Μὲ τὸ ἄνοιγμα τοῦ Τριωδίου μπαίνουμε σὲ μία νέα περίοδο. Θέλετε κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ νὰ μπεῖ στὸ σπίτι τῆς ψυχῆς μας ὁ Χριστός; Χρειάζεται τάπητας. Καὶ ὁ μοναδικὸς τάπητας, ἀπ’ ὅπου περνάει ὁ Χριστός, εἶναι ἡ ταπείνωση. Ἄλλωστε ἀπὸ τὸν τάπητα προέρχεται καὶ ἡ λέξη «ταπείνωση».

   Μὲ ταπείνωση ἂς ἐνεργοῦμε. Μὲ ταπείνωση ἂς ἐπιτελοῦμε τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ. Ἀπὸ τὸν φαρισαῖο ἂς δανεισθοῦμε τὶς ἀρετές. Ἀπὸ τὸν τελώνη τὴν ταπείνωση. Ἔτσι θ’ ἀξιωθοῦμε τῆς αἰωνίου δόξης στὴν βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

* Ἀπὸ τὸ βιβλίο: «Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Κυριακοδρόμιο Εὐαγγελίων», ἔκδοσις δευτέρα, Ἀθήνα 1999, σελ. 237 - 242. (Τὰ ἔντονα στοιχεῖα, ὑπὸ ἱερομ. Ν.)