Ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ
Κυριακὴ τῆς Ἀπόκρεω.
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ*
Ὅτε κρίνων γῆν, ὁ κριτὴς πάντων κάθῃ,
τῆς Δεῦτε φωνῆς ἄξιον κἀμὲ κρίνοις.
Μετὰ τὶς δύο παραβολές, τοῦ Τελώνου καὶ Φαρισαίου, καὶ τοῦ Ἀσώτου, οἱ θειότατοι Πατέρες διέταξαν νὰ (τελοῦμε) κάνουμε τὴν μνήμη τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ μὴ τύχει κανεὶς καὶ ἀκούγοντας σ’ ἐκεῖνες (τὶς δύο παραβολὲς) τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ πέσει σὲ ἀμέλεια, λέγοντας μὲ τὸν νοῦ του, «φιλάνθρωπος εἶναι ὁ Θεὸς καὶ ὅταν μία φορὰ παύσω ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, εὔκολα θέλει νὰ τελειώσω τὰ πάντα». Διὰ τοῦτο ἔταξαν ἐδῶ τὴν φοβερὴ ἐκείνη ἡμέρα (τῆς Κρίσεως), γιὰ νὰ φοβήσουν τοὺς ἀμελεῖς, μὲ τὸ μέσο τοῦ θανάτου, καὶ μὲ τὴν προσδοκία τῶν βασάνων, καὶ νὰ τοὺς διεγείρουν (παρακινήσουν) σὲ κατόρθωση ἀρετῆς, νὰ μὴν ἀποβλέπουν μόνο στὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καὶ ξεθαρρεύουν, ἀλλὰ νὰ συλλογίζονται καὶ ὅτι εἶναι δίκαιος Κριτής, καὶ ἀποδίδει στὸν καθένα κατὰ τὰ ἔργα του· καὶ κατ’ ἕνα ἄλλον τρόπον, ἐπειδὴ προηγήθηκαν οἱ ψυχές, ἔπρεπε νὰ ἔλθει ὁ Κριτής. Τρόπον τινά δηλαδή, καὶ ἡ παροῦσα ἑορτή, σὰν τέλος εἶναι ὅλων τῶν ἑορτῶν, διότι καὶ αὐτὴ (ἡ Κρίση) τελευταία θὰ εἶναι γιὰ ὅλα τὰ δικά μας (τὰ ἀνθρώπινα). Διότι πρέπει νὰ στοχαζόμασθε πὼς στὴν ἐρχόμενη Κυριακή, θὰ βάλουν -οἱ Πατέρες- τὴν ἀρχὴ τοῦ κόσμου, καὶ τὴν ἔξωση τοῦ Ἀδὰμ ἀπ’ τὸν Παράδεισο. Ἡ δὲ παροῦσα εἶναι τέλος ὅλων τῶν δικῶν μας σπουδῶν (φροντίδων) καὶ πράξεων καὶ τὸ τέλος τοῦ κόσμου αὐτοῦ. Καὶ τὴν ἔβαλαν -οἱ ἅγιοι Πατέρες- στὴν ἡμέρα τῆς Ἀπόκρεω, θεωρῶ, γιὰ νὰ συστείλουν (περιορίσουν) μᾶλλον τὴν τρυφὴ (ἐπιδίωξη ἡδονῶν) καὶ τὴν ἀφροσύνη, ἀπὸ τὸν φόβο τῆς ἑορτῆς, καὶ νὰ σύρουν τοὺς ἀνθρώπους στὴν συμπάθεια τῶν πλησίον· καὶ ἐπίσης, ἐπειδὴ στὴν ἐρχόμενη Κυριακὴ μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ Ἀδὰμ θὰ ἀποβληθοῦμε τυπικὰ ὅλοι ἀπὸ τὴν τρυφὴ (ἄνεση) τοῦ Παραδείσου, ἕως ὅτου νὰ ἔλθει ὁ Χριστός, καὶ νὰ μᾶς ἐπαναγάγει πάλι στὸν Παράδεισο.
Δευτέρα Παρουσία ὀνομάζεται, διότι καὶ πρῶτα σωματικῶς ἐπεδήμησε (ἐμφανίσθηκε) πρὸς ἐμᾶς, ἀλλὰ ἤρεμα καὶ χωρὶς δόξα· τώρα ὅμως, ἔρχεται μὲ ὑπερφυσικὰ θαυμάσια (σημεῖα), καὶ μὲ περιφανῆ λαμπρότητα οὐρανόθεν, καὶ μετὰ σώματος, γιὰ νὰ γνωρισθεῖ ἀπ’ ὅλους ὅτι εἷναι Ἐκεῖνος ποὺ ἦλθε καὶ πρῶτα, κ’ ἐλευθέρωσε τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, καὶ πάλι μέλλει νὰ κρίνει αὐτό, ἂν φύλαξε καλῶς ὅσα τοῦ παρέδωσε. Πότε ὅμως θὰ γίνει ἡ Δευτέρα αὐτοῦ Παρουσία κανένας δὲν ξέρει. Πλὴν ὅμως, κάποια σημεῖα δήλωσε (φανέρωσε) πὼς μέλλουν νὰ προηγηθοῦν, τὰ ὁποῖα κάποιοι Ἅγιοι διασάφησαν πλατύτερα. Λέγεται δὲ ὅτι μετὰ τὴν παρέλευση τῶν ἑπτά χιλιάδων χρόνων θὰ γίνει ἡ Δευτέρα Παρουσία. Καὶ πρωτύτερα ἀπὸ τὴν Δευτέρα Παρουσία θὰ ἔλθει ὁ Ἀντίχριστος, ὁ ὁποῖος, καθὼς λέγει ὁ ἅγιος Ἱππόλυτος, θὰ γεννηθεῖ ἀπὸ γυναῖκα πόρνη, φαινομενικὰ παρθένο, ποὺ θὰ εἶναι Ἑβραία ἀπὸ τὴν φυλὴ τοῦ Δάν, γυιοῦ τοῦ Πατριάρχου Ἰακώβ· καὶ τάχα θὰ περπατήσει τὴν κατὰ Χριστὸν πολιτεία καὶ θαύματα θὰ κάμει, ὅσα καὶ ὁ Χριστός, καὶ νεκροὺς θ’ ἀναστήσει, ὅμως ὅλα θὰ τὰ κάμει κατὰ φαντασίαν, καὶ τὴν γέννηση, καὶ τὴν σάρκα, καὶ ὅλα τὰ ὑπόλοιπα, καθὼς λέγει ὁ Ἀπόστολος, καὶ τότε λέγει θὰ «ἀποκαλυφθῇ… ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας… ἐν πάσῃ δυνάμει καὶ σημείοις καὶ τέρασι ψεύδους»1. Ἀλλ’ ὅμως, ὄχι αὐτὸς ὁ διάβολος θὰ μεταβληθεῖ σὲ σάρκα, -καθὼς λέγει ὁ θεῖος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός-, ἀλλὰ ἄνθρωπος γεννηθεὶς ἐκ πορνείας, θὰ δεχθεῖ μέσα του ὅλη τὴν ἐνέργεια τοῦ σατανᾶ κ’ ἔξαφνα θὰ ἐπανασταθεῖ.
Ἔπειτα θὰ φανεῖ τάχα καλὸς καὶ μέτριος (μετρημένος, χωρὶς ὑπερβολές), καὶ τότε θὰ γίνει μεγάλη πεῖνα, καὶ τρόπον τινὰ θὰ κάμει βοήθεια στὸν λαό· καὶ τὶς Θεῖες Γραφὲς θὰ μελετήσει, καὶ νηστεία θὰ κάμει, καὶ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους θὰ πιεσθεῖ γιὰ ν’ ἀνακηρυχθεῖ βασιλιᾶς, καὶ στὸ γένος τῶν Ἑβραίων θὰ δείξει μεγάλη ἀγάπη, καὶ στὴν Ἱερουσαλὴμ θὰ τοὺς ἀποκαταστήσει, καὶ τὸν ναό τους θ’ ἀνακαινίσει. Ἀλλὰ πρωτύτερα ἑπτά χρόνους, καθὼς λέγει ὁ Δανιήλ, θὰ ἔλθει ὁ Ἐνὼχ καὶ ὁ Ἠλίας, κηρύττοντας στὸν λαὸ νὰ μὴ τὸν δεχθοῦν. Κι αὐτὸς θὰ τοὺς πιάσει καὶ θὰ τοὺς τυραννήσει, ἔπειτα θὰ κόψει καὶ τὶς κεφαλές τους. Καὶ ὅσοι θὰ μένουν εὐσεβεῖς, θὰ φεύγουν μακριὰ στὰ ὄρη· τοὺς ὁποίους βρίσκοντας, διὰ τῶν δαιμόνων, θὰ τοὺς μεταχειρίζεται μὲ διάφορες τιμωρίες. Τὰ ἑπτὰ ἐκεῖνα χρόνια θὰ κολοβωθοῦν, δηλαδὴ θὰ ἐλαττωθοῦν, γιὰ χάρη τῶν ἐκλεκτῶν. Τότε θὰ γίνει καὶ πεῖνα μεγαλώτατη, καὶ τὰ (φυσικὰ) στοιχεῖα θὰ μεταβληθοῦν, σὲ τέτοιο βαθμὸ ὥστε παρὰ λίγο θὰ ἀφανισθοῦν ὅλοι.
Ὕστερα ἀπ’ ὅλα αὐτὰ ἔξαφνα θὰ γίνει ἡ Παρουσία τοῦ Κυρίου, σὰν ἀστραπὴ ἀπ’ τὸν Οὐρανό· καὶ ὁ τίμιος Σταυρὸς θὰ προπορεύεται, καὶ πύρινος ποταμὸς βράζωντας θὰ τρέχει ἔμπροσθεν αὐτοῦ, καθαρίζωντας τὴν γῆ ἀπὸ τὶς ἀκαθαρσίες καὶ τοὺς μολυσμοὺς τῶν ἀνομιῶν. Καὶ παρευθὺς θὰ πιασθεῖ ὁ Ἀντίχριστος καὶ οἱ δικοί του ὑπηρέτες, καὶ θὰ παραδοθοῦν στὸ πῦρ τὸ αἰώνιο. Τότε θὰ σαλπίσουν οἱ Ἄγγελοι καὶ ὅλο μαζὶ τὸ ἀνθρώπινο γένος, ἀπ’ τὰ τετραπέρατα τῆς οἰκουμένης θὰ συναθροισθεῖ στὴν Ἱερουσαλήμ, διότι κατὰ τὴν γνώμη κάποιων αὐτὴ εἶναι ἡ μέση τοῦ κόσμου, καὶ «ἐκεῖ ἐκάθισαν θρόνοι εἰς κρίσιν»2, ὅμως ὅλοι θὰ βρεθοῦν μὲ τὰ ἴδια τους σώματα καὶ τὶς ψυχές, ὅλοι μεταστοιχειωμένοι σὲ ἀφθαρσία, καὶ ὅλοι θὰ ἔχουν μία μορφή· καὶ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα θὰ μεταβληθοῦν σὲ καλύτερη κατάσταση.
Τότε, μ’ ἕνα λόγο ὁ Κύριος θὰ χωρίσει τοὺς δικαίους ἀπὸ τοὺς ἁμαρτωλούς, καὶ ὅσοι ἔπραξαν τὰ ἀγαθὰ θ’ ἀποφασισθεῖ νὰ πᾶνε στὴν αἰώνια ζωή, οἱ δὲ ἁμαρτωλοί, ὅπως ἐγώ, θὰ κατακριθοῦν στὴν αἰώνια βάσανο. Καὶ καθὼς βλέπουμε, σ’ ἐκείνη τὴν ἡμέρα ὁ Κριτὴς δὲν θὰ ζητήσει νηστεῖες οὔτε σωματικὲς κακοπάθειες· γιατὶ καλὰ εἶναι κι αὐτά, ἀλλὰ τὰ πολὺ καλύτερα τούτων, δηλαδὴ τὴν ἐλεημοσύνη καὶ συμπάθεια· καθὼς φαίνεται λέγοντας στοὺς δικαίους καὶ τοὺς ἁμαρτωλοὺς ἕξι ἀρετές: «ἐπείνασα γάρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με… Ἐφ᾽ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε»3. Τὰ ὁποῖα ταῦτα, καθένας μπορεῖ νὰ τὰ κάμει, κατὰ τὴν δύναμή του. Τότε λοιπόν, πᾶσα γλῶσσα θὰ ὁμολογήσει, ὅτι Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός. Ἀμήν.
Τῇ ἀφάτῳ φιλανθρωπίᾳ σου, Χριστὲ ὁ Θεός, τῆς εὐκταίας σου φωνῆς ἡμᾶς καταξίωσον, καὶ τοῖς ἐκ δεξιῶν σου συναρίθμησον, καὶ ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν.
* «Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν» τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμ. 4ος, σελ. 378-382. (Ἐπιμέλεια κειμένου, ἡ φραστικὴ διασκευή, τὰ ἔντονα στοιχεῖα καὶ οἱ ὑποσημειώσεις, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου).
1. Α΄ Θεσσ. β΄ 3 καὶ 9.
2. Ψαλμ. ρκα΄ 5.
3. Ματθ. κε΄ 35, 36 καὶ 40.
Εἰς τὴν Κυριακὴ τῆς Ἀπόκρεω.
Κοντάκιον τοῦ Τριῳδίου. Ἦχος α΄.
Ὅταν ἔλθῃς ὁ Θεός, ἐπὶ γῆς μετὰ δόξης, καὶ τρέμωσι τὰ σύμπαντα, ποταμὸς δὲ τοῦ πυρός, πρὸ τοῦ βήματος ἕλκῃ, καὶ βίβλοι ἀνοίγωνται, καὶ τὰ κρυπτὰ δημοσιεύωνται, τότε ρῦσαί με, ἐκ τοῦ πυρὸς τοῦ ἀσβέστου, καὶ ἀξίωσον, ἐκ δεξιῶν σού με στῆναι, Κριτὰ δικαιότατε.