Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή

   Πάνω στὰ χιονισμένα βουνὰ τῶν Ἄλπεων μὲ τὶς πανύψηλες κορφὲς ἀνεβαίνουν κάθε χρόνο χιλιάδες πολλὲς ὀρειβατῶν ποὺ θέλουν νὰ γνωρίσουν τὸ θεῖο μεγαλεῖο τῆς δημιουργίας καὶ νὰ βροῦν, ἂν εἶναι δυνατόν, ἕνα ἀπ’ τὰ σπάνια μὰ ὡραιότατα λευκὰ λουλούδια τὰ «Ἰντελβάϊς».

   Ὅμως ὁ δρόμος εἶναι πολὺ κουραστικὸς μέσα στὰ χιόνια, πάνω σὲ ἀπάτητες κορφές, δίπλα σὲ χαράδρες φοβερές, στὶς ὁποῖες μπορεῖς νὰ βρεθεῖς μὲ ἕνα γλύστριμα πάνω στὰ χιόνια. Τὶς περισσότερες φορὲς οὔτε δρόμος διακρίνεται, οὔτε διαβάτης φαίνεται, γι’ αὐτὸ βρίσκονται στὴν ἀνάγκη νὰ διανυκτερεύουν σὲ σταθμούς, νὰ ξεκουράζονται νὰ συναντιοῦνται, νὰ ζεσταίνονται καὶ νὰ ἀρχίζουν πάλι τὴν πορεία.

   Ἕνας τέτοιος περίπου δρόμος κουραστικὸς καὶ ἐπικίνδυνος εἶναι καὶ τοῦ ἀνθρώπου ἡ ζωή. Τόσα καὶ τόσα ἀντιμετωπίζει στὴ ζωὴ ὁ ἄνθρωπος. Θὰ συναντήσει ἐχθροὺς ἔξω στὸν κόσμο, ἀλλὰ καὶ στὸν ἑαυτό του μέσα. Ἀντιμαχόμενα συμφέροντα, ἀδικίες, φθόνους, ἐχθρότητες, συκοφαντίες, ἀρρώστιες, ἄλλου εἴδους δυστυχίες ὑπάρχουν στὴν γῆ ἀμέτρητες. Ὅλα αὐτὰ ἀποτελοῦν τὶς ἐξωτερικὲς ἐπιθέσεις τοῦ κακοῦ. Ἔχουμε ὅμως καὶ τοὺς ἐσωτερικοὺς ἐχθρούς, πιὸ φοβερούς, γιατὶ εἶναι πιὸ ὕπουλοι, ἀφοῦ φυτρώνουν μέσα μας βγαίνουν ἀπ’ τὴν ψυχή μας καὶ πάλι στὴν ἴδια ἐπιτίθενται. Πάθη, μίση, φθόνοι, σκέψεις κακὲς ἁμαρτωλές, σατανικές, ἀμφιβολίες γιὰ τὴν πίστη μας. Ἐλαττώματα, ποὺ αἰχμαλωτίζουν, ποὺ ὑποδουλώνουν καὶ ὁδηγοῦν στὴν καταστροφὴ τὸν ἄνθρωπο. Ὅλα αὐτὰ εἶναι χαράδρες ἐπικίνδυνες, γλίστρες, παγίδες θανάτου, κακοτοπιές, ποὺ δὲν ἀφήνουν νὰ φθάσει ὁ ταλαίπωρος ἄνθρωπος στὶς ψηλὲς κορφὲς τῆς ἀρετῆς καὶ νὰ κόψει τὸ λαχταριστὸ «ἰντελβάϊς», τὸ λουλούδι τῆς χαρᾶς καὶ εὐτυχίας. Ἀλλοίμονο ἂν παραπλανηθεῖ ἄλλο τόσο στὶς κακοτοπιὲς τῆς ἁμαρτίας ὁ διαβάτης τῆς ζωῆς. Ἀλλοίμονο ἂν δὲν βρεῖ ἕνα σταθμὸ νὰ ξεκουράσει, νὰ τονώσει τὶς δυνάμεις του, ὥστε νὰ συνεχίσει τὴν ζωή του.

   Ἕνα τέτοιο σταθμὸ ψυχικοῦ ἀνεφοδιασμοῦ θέτει κάθε χρόνο ἡ Μητέρα Ἐκκλησία. Ἕνα χρονικὸ διάστημα, γιὰ ψυχικὴ καλλιέργεια, γιὰ πνευματικὴ ἀνάβαση. Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶναι τὸ στάδιο αὐτό. Μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία, νὰ ξυπνήσουμε, ὅσο κι ἂν εἴμαστε βυθισμένοι στὸν ὕπνο τῆς ἁμαρτίας. Μᾶς καλεῖ, νὰ κόψουμε κάθε σχέση μὲ τὴν ἁμαρτία, ἀκόμη καὶ τὴν ἀδιαφορία μὲ τὴν ὁποία ἀντιμετωπίζουμε πολλὲς φορὲς μεγάλα θρησκευτικὰ πνευματικὰ ψυχικὰ ζητήματα, τὰ ὁποῖα ἐν τούτοις ἀποτελοῦν τὴν βάση τῆς δυστυχίας στὴν ζωή.

   Εἶναι ἀλήθεια, πὼς οἱ ἀνάγκες τῆς ζωῆς, μᾶς βυθίζουν σὲ σκέψεις βιωτικές, ὑλικές, σὲ ἀφάνταστο βαθμό, ὥστε νὰ ξεχνᾶμε ὅτι ἔχουμε ψυχή. Ὅτι τὴν ψυχὴ τὴν ἔδωσε ὁ Θεός, καὶ θὰ τὴν ξαναπάρει. Ὅτι θέλει νὰ τοῦ τὴν δώσουμε τόσο ἁγνὴ ὅσο μᾶς τὴν παρέδωκε. Ὅτι ἂν δὲν προσέξουμε στὸ ζήτημα αὐτὸ θὰ ὑποστοῦμε τιμωρία. Δὲν σκεπτόμαστε ἀκόμα, ὅτι ἡ ἀδιαφορία μας αὐτὴ στὰ ψυχικὰ ζητήματα, μᾶς καταντᾶ ἀνθρώπους ὑλικοὺς τόσο πολύ, ὥστε νὰ μὴν κάνουμε τίποτα παραπάνω ἀπὸ τὰ ζῶα, βλέποντας σὰν κι αὐτὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν χαμηλῶν ἐνστίκτων. Ὅλα αὐτὰ κάνουν τὴν Ἐκκλησία νὰ φωνάζει δυνατὰ σ’ ὅλους μας νὰ ξυπνήσουμε. «Παιδιά μου, λέγει, φθάνει πιὰ τόσος ὕπνος στὴ νύχτα τῆς ἁμαρτίας, ἢ ἔστω τῆς θρησκευτικῆς ἀδιαφορίας. Ἔφθασε ἡ μέρα. Ξυπνῆστε γιὰ νὰ δουλέψουμε γιὰ μιὰ ἀνώτερη ζωή». Καὶ σὰν τὸν στρατηγό, ποὺ συγκαλεῖ στὴν μάχη τὸν στρατό του, ἔτσι καὶ ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ σὲ ἀγῶνες πνευματικούς. «Τὸ στάδιο, λέγει, τῶν ἀρετῶν ἔχει ἀνοίξει, ὅσοι θέλουν νὰ ἀγωνισθοῦν ἂς ἔλθουν, γιὰ νὰ πάρουν τὰ ὅπλα τῆς προσευχῆς, τῆς ταπεινοφροσύνης. Νὰ ζήσουν μιὰ νέα ζωή, τὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, νὰ βροῦνε καὶ στὴν ζωὴ αὐτὴ τὴν εὐτυχία».

   Ὁλόκληρο ὁπλοστάσιο γιὰ κάθε Χριστιανὸ εἶναι ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, γιὰ τὴ νίκη τῶν Χριστιανῶν κατὰ τῆς ἁμαρτίας. Δίνει τὴν εὐκαιρία στὸν Χριστιανὸ γιὰ συστηματικὴ προσευχὴ μὲ τόσες καὶ τόσες κατανυκτικὲς ἀκολουθίες, ποὺ δὲν ὑπάρχουν ἄλλη ἐποχή. Κάθε Τετάρτη καὶ Παρασκευὴ μᾶς καλεῖ στὴν Προηγιασμένη λειτουργία. Κάθε Κυριακὴ βράδυ ψάλλει τοὺς κατανυκτικοὺς ἑσπερινούς, μὲ τὰ θαυμάσια ἐκκλησιαστικὰ τροπάρια. Κάθε Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη ἀπόγευμα μᾶς συγκαλεῖ στὶς ἀκολουθίες τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου, ποὺ φέρνουν στὴν ψυχὴ τοῦ Χριστιανοῦ ὅλα ἐκεῖνα τὰ ἱερὰ συναισθήματα, ποὺ ἔνοιωσαν μεγάλοι ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας.

   Κάθε Παρασκευὴ βράδυ μᾶς φέρνει μὲ τὴν ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν στὶς ἀλησμόνητες ἡμέρες τοῦ Βυζαντίου, καὶ τὴν Πέμπτη τοῦ Μεγάλου Κανόνος μιὰ ἀφάνταστη σὲ θρησκευτικὴ κατάνυξη ὑμνολογία μᾶς δίδει ἕνα ἀκόμη σάλπισμα. Γιὰ ξύπνημα: «Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα τί καθεύδεις τὸ τέλος ἐγγίζει καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι. Ἀνάνηψον οὖν ἵνα φείσηταί σου Χριστὸς ὁ Θεός…». Ψυχή μου ξύπνα μὴ κοιμᾶσαι. Κάποτε καὶ ἴσως σύντομα θὰ ἔλθει τὸ τέλος τῆς ζωῆς αὐτῆς καὶ ἂν βρεθεῖς ἀνέτοιμος θὰ τὰ χάσεις. Ξύπνα, λοιπόν, ἀπ’ τὸν ψυχικό σου λήθαργο γιὰ νὰ σὲ λυπηθεῖ καὶ ὁ Θεὸς καὶ νὰ σωθεῖς.

   Μὰ ὅλες οἱ μέρες αὐτὲς μέχρι τὸ Πάσχα εἶναι ἀσύγκριτες, ἄφθαστες, μεγαλειώδεις σὲ ἔκφραση θρησκευτικῶν συναισθημάτων. Ἴδιαίτερο ὅπλο ἡ νηστεία, ποὺ τόσο παρεξηγήσαμε τὰ τελευταῖα χρόνια. Ὅπλο δοκιμασμένο. Γιατὶ αὐτὸ τιθασεύει, ταπεινώνει, κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ σέβεται νὰ ὑποτάσσεται στὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, νὰ γυμνάζεται στὴν ἐγκράτεια συνδιάζοντας τὴν νηστεία τῶν τροφῶν μὲ τὴν νηστεία τῶν παθῶν. Ἄλλο ὅπλο ἡ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη τοῦ πλησίον ποὺ φέρνει ἀλληλοσυγχώρηση, εἰρήνη στὶς σχέσεις τῶν ἀνθρώπων.

   Μ’ αὐτὰ τὰ βοηθήματα, αὐτὰ τὰ ὅπλα ποὺ θέτει ἡ Ἐκκλησία στὴν διάθεσή μας μποροῦμε μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ νὰ διώξουμε τοὺς ἐξωτερικοὺς καὶ ἐσωτερικοὺς ἐχθροὺς ποὺ θέλουν νὰ καταστρέψουν τὴν ψυχή μας καὶ νὰ φέρουμε καὶ μιὰ ἰσορροπία στὶς κοινωνικές μας σχέσεις.

   Ἂς ὁπλισθοῦμε λοιπὸν ὅπως συνιστᾶ ἡ Ἐκκλησία. «Μὲ θώρακα τὴν προσευχὴ καὶ περικεφαλαία τὴν ἐλεημοσύνη. Ἀντὶ μαχαίρας τὴν νηστείαν, ἥτις ἐκτέμνει ἀπὸ καρδίας πᾶσαν κακίαν» καὶ νικητὲς στὸν ἱερὸ πνευματικὸ ἀγῶνα νὰ προσκυνήσουμε τοῦ Σωτῆρος τὴν Ἀνάσταση.

 

Ἰδιόμελον. Ἦχος δ΄.

 

Ἔλαμψεν ἡ χάρις σου, Κύριε, ἔλαμψεν ὁ φωτισμὸς τῶν ψυχῶν ἡμῶν· ἰδοὺ καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ καιρὸς μετανοίας· ἀποθώμεθα τὰ ἔργα τοῦ σκότους, καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός· ὅπως, διαπλεύσαντες τὸ τῆς νηστείας μέγα πέλαγος, εἰς τὴν τριήμερον Ἀνάστασιν καταντήσωμεν τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ σώζοντος τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

   [Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ ἀειμνήστου θεολόγου Γεωργίου Π. Σωτηρίου «ΕΟΡΤΙΑ ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ», Β΄ ἔκδοσις, Μυτιλήνη 1986, σελ. 30-33. (Ἐπιμέλεια κειμένου, μικρὲς φραστικὲς παρεμβάσεις, καὶ τὰ ἔντονα στοιχεῖα, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου.)]