Ἡ ἀληθινὴ μετάνοια εἶναι μεγάλο ἀγαθό

Ἡ ἀληθινὴ μετάνοια εἶναι μεγάλο ἀγαθό

Ὁσίου Πέτρου τοῦ Δαμασκηνοῦ*

   Ἂν ὅμως θελήσει κανείς, βάζει πάλι ἀρχὴ μὲ τὴν μετάνοια. «Ἔπεσες;» λέει κάποιος ἅγιος· «Σήκω. Ἔπεσες πάλι; Καὶ πάλι σήκω, χωρὶς ν’ ἀπελπίζεσαι γιὰ τὴν σωτηρία σου ὅ,τι καὶ νὰ γίνει. Οὔτε νὰ παραδίνεις τὸν ἑαυτό σου θεληματικὰ στὸν ἐχθρό· ἀρκεῖ ἡ ὑπομονή σου αὐτὴ καὶ ἡ αὐτομεμψία γιὰ νὰ σωθεῖς». «Ἤμαστε, λέει ὁ Ἀπόστολος, καὶ ἐμεῖς κάποτε ἀνόητοι καὶ βαδίζαμε κατὰ τὶς ἐπιθυμίες μας κ.λ.π.»¹.

   Καὶ σὺ λοιπὸν μὴν ἀπελπιστεῖς καθόλου, ἀγνοῶντας τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, γιατὶ μπορεῖ νὰ κάνει ὅσα θέλει. Ἀλλὰ ἔλπισε σ’ Αὐτὸν καὶ θὰ κάνει ἕνα ἀπὸ τὰ ἑξῆς:

   ἢ μὲ πειρασμοὺς καὶ ἄλλους τρόπους, ποὺ γνωρίζει Ἐκεῖνος, θὰ προξενήσει τὴν διόρθωσή σου,

   ἢ θὰ δεχτεῖ τὴν ὑπομονὴ καὶ τὴν ταπείνωσή σου ἀντὶ γιὰ ἄλλη πνευματικὴ ἐργασία,

   ἢ μέσῳ τῆς ἐλπίδας θὰ βρεῖ φιλάνθρωπα κάποιον ἄλλο τρόπο γιὰ νὰ σώσει τὴν ψυχή σου ποὺ δὲν ἔχει παρρησία.

   Μονάχα μὴν ἀφήσεις τὸν Ἰατρό, γιατὶ τότε θὰ ὑποστεῖς κακῶς τὸν διπλὸ θάνατο, ἐπειδὴ δὲν γνωρίζεις τὸν κρυφὸ σκοπὸ τοῦ Θεοῦ.

 

   Ὅπως εἴπαμε γιὰ τὴν γνώση, ἔτσι θὰ ποῦμε τώρα καὶ γιὰ τὴν πράξη. Ἀνάμεσα ἀπὸ ἕξι παγίδες περνᾶ κάθε σωματικὴ καὶ ψυχικὴ πράξη:

   δεξιὰ καὶ ἀριστερά, δηλαδὴ ἀνάμεσα στὴν ὑπερβολὴ καὶ στὴν ἔλλειψη τῶν κόπων·

   πάνω καὶ κάτω, δηλαδὴ ἀνάμεσα στὴν ὑψηλοφροσύνη καὶ στὴν ἀπόγνωση·

   ἐσωτερικὰ καὶ ἐξωτερικά, δηλαδὴ ἀνάμεσα στὴν δειλία καὶ στὸ θράσος, γιὰ τὸ ὁποῖο λέει ὁ Θεολόγος ὅτι ἀπέχει πάρα πολὺ ἀπὸ τὸ θάρρος, ἂν καὶ στὸ ὄνομα εἶναι παρόμοιο.

   Στὸ μέσον αὐτῶν τῶν ἕξι παγίδων εἶναι ἡ μετρημένη ἐργασία ποὺ γίνεται μὲ ταπείνωση καὶ ὑπομονή.

 

   Πρέπει νὰ θαυμάσει κανεὶς τὸν ἀνθρώπινο νοῦ, πῶς μεταβάλλει μέσα του ὅλα τὰ ὄντα ὅπως θέλει, ἂν καὶ αὐτὰ εἶναι ἀμετάβλητα καὶ σὲ ἄλλους ἔτσι ἀκριβῶς μένουν. Καὶ γι’ αὐτὸ δὲν ἔχουμε ὅλοι τὴν ἴδια διάθεση γιὰ τὰ ὄντα, ἀλλὰ ὁ καθένας ὅπως θέλει μεταχειρίζεται τὰ πράγματα, εἴτε ὀρθά, εἴτε ἄσχημα· τὰ αἰσθητὰ μὲ τὸ ἔργο, τὰ νοητὰ μὲ τὸν λόγο καὶ τὸν διαλογισμό.

   Σὲ τέσσερις, ὅπως νομίζω, θεωρίες, ἢ καταστάσεις ὅπως τὶς λέει ὁ Θεολόγος, κατατάσσονται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι.

   Ἄλλοι εἶναι καλὰ καὶ σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο καὶ στὸν μέλλοντα, ὅπως ὅλοι οἱ Ἅγιοι καὶ ἐκεῖνοι ποὺ ἔγιναν ἀπαθεῖς.

   Ἄλλοι μόνον ἐδῶ εἶναι καλά, γιατὶ εὐεργετοῦνται ψυχικὰ ἢ σωματικὰ χωρὶς νὰ τὸ ἀξίζουν, ἐπειδὴ δὲν ἔχουν εὐγνωμοσύνη στὸν Εὐεργέτη, ὅπως ὁ πλούσιος τῆς παραβολῆς καὶ οἱ ὅμοιοί του.

   Ἄλλοι μόνον ἐδῶ κολάζονται· ἐκεῖνοι δηλαδὴ ποὺ εἶναι πολὺν καιρὸ ἄρρωστοι, ὅπως ὁ παράλυτος ἐκεῖνος καὶ ὅσοι δέχονται αὐτοπροαίρετα τοὺς πειρασμοὺς εὐχαριστῶντας τὸν Θεό.

   Ἄλλοι πάλι κολάζονται καὶ ἐδῶ καὶ ἐκεῖ, ὅπως ἐκεῖνοι ποὺ πειράζονται ἐξαιτίας τῶν δικῶν τους θελημάτων, ὅπως ὁ Ἰούδας καὶ οἱ ὅμοιοί του.

 

   Καὶ πάλι, τέσσερις διαθέσεις ἔχουν γιὰ τὰ αἰσθητὰ πράγματα.

   Ἄλλοι μισοῦν τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ, ὅπως οἱ δαίμονες, καὶ ἀπὸ τὴν κακή τους προαίρεση τὰ κατηγοροῦν.

   Ἄλλοι τὰ ἀγαποῦν ὡς καλά, ἀλλὰ ἐμπαθῶς, ὅπως τὰ ἄλογα ζῶα, καὶ δὲν φροντίζουν διόλου γιὰ τὴν φυσικὴ θεωρία ἢ τὴν εὐχαριστία τοῦ Θεοῦ.

   Ἄλλοι, ὡς ἄνθρωποι, σύμφωνα μὲ τὴν φύση καὶ μὲ γνώση πνευματικὴ καὶ εὐχαριστία τὰ χρησιμοποιοῦν ὅλα μὲ ἐγκράτεια.

   Ἄλλοι τέλος, μὲ τρόπο ποὺ ὑπερβαίνει τὴν φύση, σὰν ἄγγελοι, τὰ θεωροῦν ὅλα πρὸς δόξαν τοῦ Δημιουργοῦ καὶ χρησιμοποιοῦν ἀπὸ αὐτὰ μόνο τὰ ἀναγκαία γιὰ τὴν ζωή τους, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος².

* «ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν», τόμος Γ΄, Ὅτι μέγα ἀγαθὸν ἡ ἀληθὴς μετάνοια.

1. Τίτ. γ΄ 3: «Ἦμεν γάρ ποτε καὶ ἡμεῖς ἀνόητοι, ἀπειθεῖς, πλανώμενοι, δουλεύοντες ἐπιθυμίαις καὶ ἡδοναῖς ποικίλαις, ἐν κακίᾳ καὶ φθόνῳ διάγοντες, στυγητοί, μισοῦντες ἀλλήλους.».

2. Α΄ Τιμ. στ΄ 8: «ἔχοντες δὲ διατροφὰς καὶ σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα».