Ὁ ἅγιος Βασίλειος ὁ Μέγας
Ἑορτάζει τὴν α΄
(1η) Ἰανουαρίου.
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ*
Ζῇ Βασίλειος, καὶ θανών, ἐν Κυρίῳ.
Ζῇ καὶ παρ’ ἡμῖν, ὡς λαλῶν ἐκ τῶν βίβλων.
Ἰανουαρίοιο θάνες, Βασίλειε, πρώτῃ.
Ὁ ἅγιος Βασίλειος ἤκμασε κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλιᾶ Οὐάλεντος, ἐν ἔτει τξδ΄ (364), πρὸς τὸν ὁποῖον παρρησιάσθηκε γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ ἔλεγξε αὐτόν, ἐπειδὴ καὶ ἔπεσε στὴν κακοδοξία τῶν Ἀρειανῶν καὶ μὲ ἄγριο καὶ θηριώδη τρόπο κακοποιοῦσε καὶ πολεμοῦσε τὶς ἐκκλησίες τῶν ὀρθοδόξων.
Τοῦτος, λοιπόν, ἀπὸ μὲν τὸν πατέρα ἦταν Μαυροθαλασσίτης, ἀπὸ δὲ τὴν μητέρα ἦταν Καππαδόκης (δηλαδή, ἀπὸ τὴν λεγομένη Καραμανία). Κατὰ τοὺς λόγους καὶ τὴν παιδεία ὑπερέβαλε (ξεπέρασε) ὄχι μόνο τοὺς ἐλλογίμους (σοφούς, λογίους) τοῦ καιροῦ του, ἀλλ’ ἀκόμη καὶ τοὺς παλαιοὺς φιλοσόφους, διότι ἀφοῦ διῆλθε κάθε εἶδος παιδείας, σὲ κάθε μιὰ ἀπ’ αὐτὲς ἀπέκτησε κράτος καὶ νίκη (ἰσχυρὴ γνώση). Καὶ ὄχι μόνο αὐτά, ἀλλὰ καὶ τὴν διὰ πράξεως ἄσκησε φιλοσοφία καὶ διὰ τῆς πράξεως ἀνέβηκε καὶ στὴν θεωρία τῶν ὄντων, κι ἀπὸ τούτων ἀνέβηκε καὶ στὸν θρόνο τῆς ἀρχιερωσύνης.
Ὅταν δὲ ἔγινε ἀρχιερέας πολλοὺς ἀγῶνες ἔκαμε
ὁ μακάριος γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη, διότι μὲ τὴν σταθερότητα καὶ γενναιότητα τοῦ
φρονήματός του κατέπληξε τὸν ἔπαρχο Μόδεστο. Μὲ τοὺς ὀρθόδοξους λόγους, τοὺς
ὁποίους συνέγραψε, τῶν κακοδόξων τὰ φρονήματα κατεβρόντησε καὶ ἐπιπλέον ρύθμισε
τὴν τῶν ἠθῶν κατάσταση· τὴν ἀσκητικὴ φιλοσοφία δίδαξε, τὴν τῶν ὄντων γνώση (δια)σαφήνισε
καὶ γιὰ νὰ πῶ συντόμως, ἀφοῦ ὁδήγησε ὁ ἅγιος τοῦτος στὴν σωτηρία τὴν λογικὴ τοῦ
Χριστοῦ ποίμνη διὰ μέσου κάθε ἀρετῆς, πρὸς τὸν Κύριο ἐξεδήμησε.
Ἦταν δὲ ὁ μέγας Βασίλειος κατὰ τὸν χαρακτῆρα
τοῦ σώματος πολὺ ψηλός, ξηρὸς καὶ λιγόσαρκος· μελανὸς στὸ πρόσωπο κατὰ τὸ χρῶμα,
εἶχε ὅμως αὐτὸ σύμμικτο καὶ μὲ ὠχρότητα. Ἦταν μακρομύτης, εἶχε τὰ φρύδια
στρογγυλά, καὶ τὸ δέρμα τὸ ἐπάνω τῶν φρυδιῶν τὸ εἶχε συμμαζωμένο· ἔμοιαζε πρὸς ἄνθρωπο
συλλογιζόμενο καὶ μὲ προσοχὴ στὸν ἑαυτό του· εἶχε τὸ πρόσωπο ζαρωμένο μὲ λίγες
χαραγές. Τὶς παρειὲς (τὰ μάγουλα) εἶχε μακριές, τοὺς μήνιγγες δασεῖς ἀπὸ τρίχες
συνεστραμμένες κυκλοειδῶς. Φαινόταν κατὰ τὴν ἐπιφάνεια ὅτι εἶχε λίγο κουρεμένες
τὶς τρίχες· τὰ γένεια εἶχε ἀρκετὰ μακριὰ καὶ τὶς τρίχες εἶχε ἀνάμεικτες, δηλαδὴ
μαύρες μαζὶ μὲ λευκές.
Ταῖς Αὐτοῦ
ἁγίαις πρεσβείαις, Χριστὲ ὁ Θεός, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.
* «Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν»
τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, τόμ. 3ος, σελ. 12, 13. (Μικρὴ φραστικὴ διασκευή, ὑπὸ ἱερομ. Ν. ἁγιορείτου).